Náttúrufræðingurinn - 2021, Qupperneq 4

4
Göngumenn njóta nestis og útsýnis í hlíðum Loðmundar í Kerlingarfjöllum. Snjófönnin fyrir miðri mynd er Loðmundarjökull eystri.
Ljósm. Anna Dóra Sæþórsdóttir.
er vörðuð sú leið að náttúruvernd skuli
höfð að leiðarljósi í stjórnskipulagi
miðhálendisins. Einn af kostunum við
stóran hálendisþjóðgarð er að þá er
svæðið ein stór verndar- og skipulags-
heild en þannig er hægt að samræma
betur landnýtingu á svæðinu og haga
uppbyggingu innviða markvissar en
ella. Einnig er hægt að stýra umferð
ferðamanna í því skyni að hlífa við-
kvæmri náttúru og stuðla að jákvæðri
upplifun sem flestra af svæðinu. Eins
leiðinlegt og það er að þurfa að hlíta
reglum, hvað þá inni á öræfunum, eða
í „landi frelsisins,“ svo að gripið sé til
tungutaks Guðmundar Páls Ólafssonar,
(bls. 121) í bók hans Um víðerni Snæfells,
þá eru gott skipulag og reglur engu að
síður lykilatriði fyrir framtíð þessa ofur-
viðkvæma töfraheims.
Vissulega er hætta á – og jafnvel lík-
legt – að hálendisþjóðgarður auki enn
á aðdráttarafl hálendisins fyrir ferða-
menn, en með skýru og vel útfærðu
skipulagi ætti að vera hægt að nýta kosti
þess og forðast gallana. Hálendisþjóð-
garður myndi búa yfir þeirri sérstöðu
að þar eru bæði óaðgengileg svæði
inni á reginöræfum og jafnframt svæði
aðgengileg öllum á jöðrum hans. Fyrir
marga erlenda ferðamenn eru ferðalög
um fámennar sveitir landsins og fram-
andi náttúru einstök upplifun og þurfa
þeir ekki endilega að fara langt inn á
öræfin til að öðlast hana. Sé rétt haldið á
spilum gæti hálendisþjóðgarður skapað
tækifæri í ferðaþjónustu, ekki síst fyrir
byggðir í nágrenni þjóðgarðsins, án þess
að gengið sé of nærri þeirri auðlind sem
hálendið er. Ef þess er gætt að stýra
hálendisþjóðgarði á þann hátt að nátt-
úruvernd er ávallt látin ganga fyrir og
notkun hans er hagað með sjálfbærni að
leiðarljósi ætti að vera hægt að viðhalda
töfrum öræfanna um ókomna tíð.
Anna Dóra Sæþórsdóttir,
prófessor við Háskóla Íslands,
stjórnarmaður í Ferðafélagi Íslands,
varaformaður stjórnar
Vatnajökulsþjóðgarðs.
1. Reinius, S.W. & Fredman, P. 2007. Protected areas as attractions. Annals of Tourism Research 34(4). 839–854.
2. Rannveig Ólafsdóttir & Runnström, M. 2011. Endalaus víðátta? Mat og kortlagning íslenskra víðerna. Náttúrufræðingurinn 81(2). 57–64.
3. Skipulagsstofnun 2016. Landsskipulagsstefna 2015–2026. Höf., Reykjavík.
4. Oddný Þóra Óladóttir 2020. Erlendir ferðamenn á Íslandi 2019: Lýðfræði, ferðahegðun og viðhorf. Ferðamálastofa, Reykjavík. 68 bls.
5. Birkir Örn Gretarsson, Ingvar Þorsteinsson & Oddný Þóra Óladóttir 2020. Ferðalög Íslendinga 2019 og ferðaáform þeirra 2020. Ferðamálastofa, Reykjavík. 169 bls.
6. Hörður V. Haraldsson & Rannveig Ólafsdóttir 2018. Evolution of tourism in natural destinations and dynamic sustainable thresholds over time. Sustainability 10(12). 4788.
7. Anna Dóra Sæþórsdóttir 2014. Preserving wilderness at an emerging tourist destination. Journal of Management and Sustainability 4(3). 65–78.
8. Þingskjal nr. 461/2020. Frumvarp um hálendisþjóðgarð.