Náttúrufræðingurinn - 2021, Síða 22

Náttúrufræðingurinn
22
Ritrýnd grein / Peer reviewed
8. mynd. Súlan á hreiðrinu á Langakambi sumarið 2020. – Adult Gannet standing on its nest at Langikambur in summer 2020. Ljósm./Photo:
Charla J. Basran, 1.6. 2020.
1509.31-33 Stapinn virðist því hafa verið til
hlunninda og í eigu kirkjunnar í Vatns-
firði í Ísafjarðardjúpi þótt ekki sé nefnt
hver hlunnindin hafi verið. Vitað er að
þarna verpa núna svartfuglar, en einnig
fýll Fulmarus glacialis og rita Rissa tri-
dactyla. Freistandi er að álykta að súlur
hafi orpið þarna jafnvel svo snemma
sem á 14. öld.
Aðrir horfnir varpstaðir
Nú á tímum verpa súlur á níu stöðum við
Ísland.5 Þrjú þessara varpa eru fremur
nýleg. Varp myndaðist í Skrúði 1943,34
1944–45 í Rauðanúpi á Melrakkasléttu35
og 1954–55 í Stóra-Karli við Skoruvíkur-
bjarg á Langanesi.36 Síðan hefur varpið á
síðastnefnda staðnum einnig færst upp
í sjálft bjargið við aukningu varppara.3-4
Fyrrum urpu súlur á fleiri stöðum
en ofangreindum níu. Auk Súlnastapa
er kunnugt um fjóra fyrri varpstaði
að minnsta kosti, Geirfuglasker við
Reykjanes,37 Kerlingu við Drangey á
Skagafirði,38-39 Grímsey undan Norð-
urlandi6,40 og Máfadrang við Dyr-
hólaey.1,10,12,41 Einhver vafi leikur á því að
súlur hafi orpið í Geirfugladrangi undan
Reykjanesi eins og Arnþór Garðarsson1
bendir á og vitnar í Faber.37
Síðsumars árið 1971 sigldi þýski fiski-
fræðingurinn Reinsch13 meðfram suður-
strönd Íslands. Sá hann ungar súlur sitja
uppi í Reynisdröngum undan Reynisfjalli
(um 50 fugla) og í Dyrhólaey (um 20).
Taldi hann hugsanlegt að þarna væru
súluvörp en minnist ekki á hreiður. Þar
eð þetta voru allt ungsúlur er líklegast að
þær hafi aðeins setið þarna, nýkomnar úr
einhverju varpi, svo sem frá Vestmanna-
eyjum, enda komið fram í ágúst-septem-
ber. Árið 1971 hugði Reinsch einnig að
súluvarpi í Máfadrangi og Lundadrangi
undan Dyrhólaey.13 Ekki getur hann
hreiðra en kveðst oft hafa séð súlur þar
á vorin og hefur haft einhvern grun um
að súlur yrpu í Dyrhóladröngum.42 Þegar
hann var á ferðinni hafði varpið í Máfa-
drangi þegar liðið undir lok1,10-11 en ekki
er vitað til að súlur hafi nokkurn tímann
orpið í Lundadrangi. Þessir staðir hafa
margoft verið skoðaðir eftir þetta án
nokkurra vísbendinga um varp.
Súlusetstaðir
Súlur sjást stundum sitjandi á ýmsum
stöðum í grennd við þekkta varpstaði,
jafnvel langt frá þeim. Setstaðir sem
fuglar nota mikið verða gjarnan hvítir
af driti og því stundum álitnir varp-
staðir. Slíkt á oft við um setstaði skarfa
sem margir eru hefðbundnir og hvítna
af driti. Slíkir súlusetstaðir eru meðal
annars í Ingólfshöfða í Öræfum, Karl-
inum við Reykjanes og Svörtuloftum á
Snæfellsnesi.1,11 Engar vísbendingar eru
um súluvarp á þessum stöðum. Það er
þó hugsanlegt þegar fram líða stundir,
ekki síst ef súlustofninn heldur áfram
að vaxa. Full ástæða er að hafa þann
möguleika í huga og skoða þessa staði
við og við.