Náttúrufræðingurinn - 2021, Qupperneq 46

Náttúrufræðingurinn
46
Ritrýnd grein / Peer reviewed
Fuglakólera í villtum
fuglum og áhrif hennar
á æðarvörp
Jón Einar Jónsson
FYRSTU ÞEKKTU sjúkdómshrinur fuglakóleru í villtum
fuglum á Íslandi leiddu til fjöldadauða í æðarvarpinu á Hrauni
á Skaga 2018 og 2019. Fuglakólera er bakteríusýking af
völdum Pasteurella multocida og sjúkdómurinn er einn af
þeim skæðustu sem herjar á villta fugla. Oftast drepast margir
fuglar skyndilega án sýnilegra ytri einkenna, enda erfitt að
greina slík einkenni þegar sýktir fuglar deyja eftir nokkurra
daga veikindi.
Talið er að heilbrigðir einstaklingar séu smitberar. Þrátt fyrir
takmarkaðan líftíma bakteríunnar í vatni hafa menn ekki kom-
ist að niðurstöðu um hvort útbreiðsla sýkingarinnar stafi
fremur frá lifandi fuglum sem smitberum eða getu bakt-
eríunnar til að varðveitast í umhverfinu. Erfitt er að útloka
að bakterían varðveitist í umhverfinu vegna endurtekinna,
árvissra sjúkdómshrina á mörgum svæðum.
Fuglakólera hefur valdið dauðsföllum í æðarvörpum í Norður-
Ameríku síðan um 1960 og í Evrópu síðan 1991. Á bilinu
30–90% æðarfugla í varpi geta drepist í sömu sjúkdómshrinu.
Rannsóknir hafa sýnt að sjúkdómurinn hefur áhrif á lífslíkur,
á árlegan breytileika í varpárangri og á heilsufar æðarkollna.
Oftast gengur sjúkdómurinn yfir á nokkrum árum.
Þekktar mótvægisaðgerðir eru fáar en brýnast er að hindra að
sýktir fuglar beri sjúkdóminn víðar. Gæta þarf að smitvörnum
og koma hræjum til greiningar með aðstoð dýralæknis. Las-
burða fuglar eða dauðir eru líklegasta uppspretta frekara
smits og því er æskilegt að fjarlægja þá og farga jafnóðum
og þeir finnast. Þá er ráðlagt að leita hræja helst daglega á
meðan sjúkdómshrina stendur yfir.