Þjóðmál - 01.03.2018, Qupperneq 62

60 ÞJÓÐMÁL Vor 2018
Deilt við dómarann
Rétt er að halda því til haga að hvorki héraðs-
dómur né Hæstiréttur ógilti skipun dómara
við Landsrétt þegar þess var krafist af þeim
aðilum sem höfðuðu mál gegn ríkinu fyrir að
fá ekki dómarastöðu. Þannig hefur vali dóms-
málaráðherra á þeim 15 einstaklingum sem
Alþingi samþykkti að skipa dómara ekki verið
hnekkt fyrir dómi, enda byggði ráðherrann á
málefnalegum ástæðum. Hæstiréttur taldi þó
að ráðherra hefði mátt rannsaka málið betur
– án þess þó að útskýra nánar í hverju sú
viðbótarrannsókn átti að felast. Rannsóknar-
regla stjórnsýsluréttarins er matskennd regla,
þ.e. ekki er ljóst hvenær mál telst fullrann-
sakað. Hæstiréttur kveður í engu á um hvað
ráðherra hefði átt að rannsaka betur.
Í dómi Hæstaréttar sátu fimm dómarar;
einn hæstaréttardómari og fjórir vara dóm-
arar (sem eru handvaldir af Hæstarétti). Af
þeim fjórum hafði einn aðili setið um árabil
í dómnefnd um hæfni umsækjenda um
dómaraembætti og annar sem varamaður.
Þess má geta að engin dómnefnd um hæfni
umsækjenda um dómaraembætti hefur
fjallað um hæfni tveggja þessara varadómara
til að sitja og dæma í Hæstarétti.
Á hverjum degi er tekist á um lagaleg
ágreiningsefni fyrir dómstólum landsins.
Til þess eru nú dómstólar. Hæstiréttur snýr
reglulega við dómum héraðsdómstólanna og
Mannréttinda dómstóll Evrópu hefur dæmt
íslenska ríkinu (vegna dóma Hæstaréttar) í
óhag.
Í þeirri orrahríð sem gengið hefur yfir vegna
embættisfærslna Sigríðar Á. Andersen
dóms málaráðherra reyta sumir hár sitt yfir
því að ráðherrann hafi sagst vera ósammála
niðurstöðu Hæstaréttar í málinu. Það má víst
ekki.
Nú er það hins vegar svo að stjórnmálamenn
og aðrir hafa áður lýst sig ósammála niður-
stöðu Hæstaréttar. Í byrjun árs 2011
ógilti Hæstiréttur kosningar til stjórnlaga-
þings sem farið höfðu fram árið áður.
Ástráður Haraldsson var þá formaður
lands kjörstjórnar, sem sagði af sér í kjölfar
niðurstöðu Hæstaréttar. Viðbrögð þáverandi
ríkisstjórnar (vinstristjórnarinnar sem sat
2009-2013) var að skipa þá aðila sem kjörnir
hefðu verið ólöglega til stjórnlagaþings í það
sem kallað var stjórnlagaráð og setja Ástráð
aftur í landskjörstjórn.
„Þetta snýst líka um það að mínu viti
hvort við séum sammála forsendunum í
ákvörðun Hæstaréttar. Við erum það ekki,“
sagði Árni Þór Sigurðsson, þáverandi
þingflokksformaður VG, í samtali við
vefmiðilinn Pressuna í mars 2011.
Misræmi milli nefnda
Undir lok síðasta árs var komið að því að
skipa í átta stöður héraðsdómara. Sigríður
Á. Andersen lýsti sig vanhæfa til að fara
með skipunarvald og því var Guðlaugur
Þór Þórðarson utanríkisráðherra settur
dómsmálaráðherra í málinu.
Guðlaugur Þór fékk fljótt að kynnast þeim
vinnubrögðum sem dómnefndir um hæfni
umsækjenda um dómaraembætti viðhafa.
Í Hæstarétti sitja nú átta dómarar.
Fimm þeirra luku embættisprófi í lögfræði frá lagadeild Háskóla Íslands
á árunum 1978-1980, einn árið 1987 og tveir árið 1990. Það verður ekki sagt
að lagður hafi verið rauður dregill fyrir þennan eina sem lauk prófi árið 1987.