Þjóðmál - 01.03.2018, Side 76

74 ÞJÓÐMÁL Vor 2018
Hjörtur J. Guðmundsson
Tímabært að endurskoða
aðildina að EES
Evrópumál
Tímabært er að taka aðild Íslands að
samningnum um Evrópska efnahagssvæðið
(EES) til endurskoðunar. Þó ekki nema vegna
þess að eðlilegt er að slíkir samningar séu
reglulega endurmetnir út frá hagsmunum
Íslands og kannað hvort tryggja megi þá
hagsmuni betur á annan hátt. Samningar
eins og EES-samningurinn geta eðli málsins
samkvæmt aldrei verið markmið í sjálfu sér.
Markmiðið hlýtur ávallt að vera hagsmunir
lands og þjóðar. Hér á eftir verður farið yfir
nokkrar ástæður þess, eins og hægt er í
stuttri grein, að tímabært er að fara í þessa
endurskoðun.
Tæpur aldarfjórðungur er liðinn frá því að
EES-samningurinn tók formlega gildi þann
1. janúar 1994. Ljóst er að fjölmargt hefur
breytzt í heiminum á þeim tíma og þá ekki
sízt þegar kemur að alþjóðaviðskiptum.
Alþjóðaviðskiptastofnunin (WTO hafði þannig
til að mynda ekki verið sett á laggirnar1 og
eini valkosturinn við EES-samninginn var
hefðbundnir fríverzlunarsamningar af fyrstu
kynslóð sem einungis ná til vöruviðskipta en
ekki þjónustuviðskipta og annarra þátta sem
mikilvægt þykir í dag að taka inn í myndina
þegar kemur að milliríkjaviðskiptum.
Líkt og flest annað hefur EES-samningurinn
bæði sína kosti og galla. Hins vegar hefur
kostunum farið fækkandi í gegnum
tíðina en göllunum hefur fjölgað og þeir
orðið verri. Helzta vandamálið við EES-
samninginn er að hann fylgir samrunaþróun
Evrópusambandsins á því sviði sem hann
nær til, það er innri markaði þess, sem síðan
hefur náð til sífellt fleiri málaflokka. Þannig
setur EES-samningurinn vaxandi þrýsting á
fullveldi Íslands á sama tíma og hann þvælist
í vaxandi mæli einkum fyrir viðskiptum okkar
við Bandaríkin. Þá liggur fyrir að samningurinn
tryggir ekki lengur sérstök kjör fyrir íslenzkar
sjávarafurðir inn á markað sambandsins.