Þjóðmál - 01.03.2018, Page 88

86 ÞJÓÐMÁL Vor 2018
Téð grein Mortens Harper bar fyrirsögnina: „Af
hverju Norðmenn vilja atkvæðagreiðslu um
uppsögn EES-samningsins“, og þar sagði um
ofangreint efni:
„Nánast ekkert hefur meiri þýðingu fyrir
norskan iðnað en langtíma aðgengi að
raforku á samkeppnishæfu verði. Sífellt
meiri útflutningur rafmagns til megin-
lands ins og Bretlands getur leitt til þess, að
Noregur þurfi að greiða hærra raforkuverð
fyrir sín not. Aðeins við þjóðarorkukreppu
getur Noregur komið í veg fyrir útflutning
raforku. Að öðru leyti stjórnast allt af sam-
keppnisreglum ESB/EES.“
Hagsmunum Íslands og Noregs m.t.t. Þriðja
orkumarkaðslagabálks ESB svipar mjög
saman og væru nú eins, ef áhugamönnum
um lagningu sæstrengs á milli Íslands og
Bretlands hefði orðið að ósk sinni nú þegar.
Eftir samþykkt Alþingis á innleiðingu þessa
lagabálks getur ESB/ACER stuðlað að aukinni
hlutdeild raforku úr endurnýjanlegum orku-
lindum á yfirráðasvæði sínu, eins og mikill
áhugi er fyrir þar á bæ, með því að hvetja til
sæstrengslagnar frá Íslandi til meginlandsins,
hugsanlega með viðkomu á Bretlandseyjum,
án þess að spyrja kóng eða prest á Íslandi.
Leyfið verður auðfengið hjá OS, af því að OSS
mun semja reglurnar, sem strengeigandinn
og Landsnet þurfa að hlíta.
Hugmyndafræði ESB varðandi raforkuflutn-
inga er sú, að aukin flutningsgeta á milli
landa bæti nýtingu rafstöðvanna alls staðar
á samtengisvæðinu. Jafnframt verði mest
verðmætasköpun hjá notanda, sem vill og
getur greitt hæst verð fyrir raforkuna. Til þess
að örva þessa millilandaflutninga getur ACER
ráðstafað fé til framkvæmda og þannig niður-
greitt flutningskostnaðinn. Slíkt yrði vafalaust
nauðsynlegt í tilviki sæstrengs frá Íslandi, og
það er ekki hægt að útiloka, að einkafram-
kvæmd slíks sæstrengsverkefnis yrði gerð
raunhæf með greiðslum úr sjóðum ESB/ACER.
Í vefgrein3 hefur Norðmaðurinn Arne Byrkje-
flot gert grein fyrir mati sínu á því, hverjar
verða nokkrar afleiðingar af samþykki
Stórþingsins á Þriðja orkumarkaðslagabálki
ESB og lögleiðingu hans í Noregi. Þar sem
keimlíkar aðstæður eru á Íslandi og í Noregi
og hættan á sæstrengslögn yfirvofandi
hérlendis eftir slíka lagasetningu, er ekki úr
vegi að birta hér fjögur þessara atriða um leið
og alþingismönnum er tekinn eindreginn
vari við að samþykkja þetta 5. frelsi ESB inn í
íslenzka lagasafnið, þar sem mikilvægur
þáttur fullveldis Íslands yrði þar með færður
til Orkusamstarfsstofnunar ESB – ACER:
1. Næst stærsta útflutningsgrein Noregs,
stóriðjan, mun missa mikilvægt samkeppnis-
forskot sitt [sá hluti, sem er án langtíma
orkusamninga – innsk. höf.]. Fjárfestingar í
greininni munu stöðvast innanlands og
flytjast utan vegna óhagræðis staðsetningar-
innar. Við fáum stýrðan fjármagnsflótta.
2. Á hálendinu verða reistar enn fleiri vind-
myllur, vegslóðar lagðir ásamt orkuflutnings-
mannvirkjum. [Niðurgreiðslur úr norska
ríkissjóðinum til vindmyllueigenda nema nú
um 10 ma. NOK/ár – innsk. höf.]
3. Virkjunum okkar verður breytt, svo að þær
geti gefið af sér meira afl um skamma hríð,
toppafl, með meiri og sneggri breytingum á
vatnsrennsli í ám og á yfirborðsstöðu
miðlunarlóna en nú þekkist.
4. Það verður ómögulegt að breyta orku-
stefnunni á lýðræðislegan hátt með Stór-
þingskosningum, því að ESB/ACER ákvarðar
stefnuna án þess að Noregur eða Ísland fái
rönd við reist.
Þessi orkumarkaðsstefna ESB er í andstöðu við
hefðbundið viðhorf Norðmanna og Íslend-
inga til rafmagns. Þjóðirnar hafa hvor um sig
í takmörkuðum mæli litið á rafmagnið sem
markaðsvöru, en í meiri mæli sem samfélags-
legt tæki til að byggja land sitt allt, iðnvæða
það og mynda velferðarþjóðfélag á grund-
velli dreifðrar verðmætasköpunar um allt
land. Þegar ESB ætlar nú að fella Noreg og
Ísland undir orkustefnu sína, mætir ríkjasam-
bandið öndverðum grundvallarviðhorfum í
þessum löndum, sem falla ekki að áformum
ESB. Lýkur þar endursögn og aðlögun á
útdrætti úr grein Arne Byrkjeflot.