Þjóðmál - 01.03.2018, Qupperneq 89

ÞJÓÐMÁL Vor 2018 87
Íslendingar og Norðmenn líta á náttúruauð-
lindir landa sinna sem sameign þjóðarinnar.
Af þessu viðhorfi leiðir, að nýting þessara
auðlinda er skilyrt þannig, að hún hámarki
hag almennings af nýtingunni til lengdar
og komi að sem mestu gagni við að bæta
lífskjörin í dreifðum byggðum landanna og
til uppbyggingar samfélagslegra innviða alls
staðar á landinu. Við innleiðingu 5. frelsisins
hefur ESB allt önnur sjónarmið í öndvegi,
þ.e. hámarksnýtingu fjárfestinga í raforku-
geiranum og skammtíma ávinning seljanda
takmarkaðrar orku með ráðstöfun hennar,
þangað sem kaupandinn er fús til að greiða
hæsta verðið hverju sinni. Þessi söngur
hefur svo sem heyrzt frá Landsvirkjun síðan
2010, en Alþingi hefur aldrei samþykkt slíka
eigendastefnu. Ólíklegt verður að telja, að
óreyndu, að ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur
sé ginnkeypt fyrir því að leiða hér til öndvegis
orkustefnu, sem á markaðslegum forsendum
mun leiða til meiri verðmætasköpunar
erlendis og minni innanlands úr íslenzkum
orkulindum. Öfl á Alþingi höll undir ESB
munu hér eftir sem hingað til ganga erinda
þeirra, sem binda vilja Ísland sem nánustum
böndum við fjölþjóðasamtök, sem breytast
nú úr ríkjasambandi í sambandsríki á hverju
sviðinu á fætur öðru.
Að gera Ísland að taglhnýtingi ESB á raforku-
sviðinu getur sett alvarlegt strik í reikning
fyrirhugaðra orkuskipta á Íslandi. Sjálfbærar
orkulindir Íslands duga einfaldlega ekki
bæði til orkuskipta og eðlilegs viðgangs
atvinnu veganna miðað við líklega fjölgun
íbúa landsins fram um miðbik þessarar aldar
annars vegar og hins vegar útflutnings á
raforku, nema þá til Færeyja, ef gagnkvæmur
vilji verður til slíkra viðskipta. Eigi orkulind-
irnar að duga fyrir hvort tveggja, verður
að bæta a.m.k. 10 TWh/ár við núverandi
nýtingar flokk og biðflokk Rammaáætlunar
um nýtingu og vernd orkulinda.
Áhrif útgöngu Breta úr ESB
Mörgum komu úrslit þjóðaratkvæðagreiðslu
Breta í júní 2016 á óvart, en þau voru ótvíræð,
þrátt fyrir gegndarlausan hræðsluáróður
hinna ráðandi afla („elítunnar“) á Bretlandi
og í öðrum löndum, þ. á m. í höfuðstöðvum
ESB, Berlaymont, í Brussel. Þessi hræðslu-
áróður hefur hingað til orðið flestum
talsmönnum sínum til minnkunar. Sterlings-
pundið gaf reyndar talsvert eftir í kjölfar
atkvæða greiðslunnar, en vegna öflugrar
fjármálamiðstöðvar í Lundúnum var pundið
ofmetið m.v. samkeppnishæfni landsins á
öðrum sviðum, þar sem of lítil framleiðni er
höfuðvandamálið. Vegna gengislækkunar
pundsins hafa útflutningsgreinar eflzt á
Bretlandi og hagvöxtur verið meiri en á evru-
svæðinu, en á móti er verðbólgan tiltölulega
há, t.d. 3,2% í nóvember 2017 á undanfarandi
12 mánaða tímabili.
Forystu ESB virðist vera í mun að gera útgöngu
Breta þyrnum stráða og gengur það til, að
hún verði öðrum ESB-ríkjum víti til varnaðar.
Í desember 2017 tókst samt að nafninu til að
ljúka fyrri þætti útgöngusamninganna, þegar
Bretar gengu að afarkostum um útgöngu-
greiðslu upp á um ma. GBP 50, sem fært yfir
á íslenzkan mælikvarða eftir íbúafjölda svarar
til tæplega ma ISK 40. Fyrir aðþrengdan
ríkissjóð Breta, sem rekinn hefur verið með
halla frá hinni alþjóðlegu fjármálakreppu
2007-2009, eru þetta búsifjar.
Seinni lotu útgöngusamninganna hlýtur fyrr
eða seinna að ljúka með einhvers konar
verzlunarsamningi, líklega fríverzlunar-
samningi um allar vörur, í líkingu við
nýgerðan samning ESB og Kanada, og
frjálslegum samningi á sviðum þjónustu og
fjármagns, en frjáls flutningur fólks verður
ekki á dagskrá. Með slíkum „fríverzlunar-
samningi“ verður brautin rudd fyrir Íslend-
inga að gera fríverzlunarsamning við Breta.
Það er margt, sem bendir til þess, að hags-
munum Íslands muni verða betur borgið
utan EES og með fríverzlunarsamning við
ESB, eins og við Breta.