Þjóðmál - 01.03.2018, Síða 91

ÞJÓÐMÁL Vor 2018 89
ESB og ESA munu krefjast innleiðingar á
Þriðja orkumarkaðslagabálkinum af Noregi
og Íslandi, og slíkt verður ekki umsemjan-
legt af hálfu ESB. Þar er um svo stórvægilegt
fullveldisframsal að ræða, að draga verður
í efa, að fyrir slíku sé meirihluti á Alþingi,
hvað þá á meðal þjóðarinnar. Nú er komið
að ögur stund; ekki verður lengur haldið á
sömu braut innan vébanda EES án þess að fá
úrskurð íslenzku þjóðarinnar um það, hvort
hún vill arka þessa leið æ nánari samruna við
ESB eða sækja glatað fullveldi í greipar ESB.
Norsku samtökin „Nei við ESB“ berjast fyrir
hinu sama norsku þjóðinni til handa.
Um aðild Noregs að EES skrifar Morten
Harper4:
„EES-samningurinn ætti að virða norskt
fullveldi, og Noregur ætti að geta hafnað
þeim reglum, sem við viljum ekki hafa.
[Þetta var okkur Íslendingum sagt á sínum
tíma, að ætti við um aðild Íslands að EES,
en reyndin er sú, að ákvæði þessu lútandi í
EES-samninginum er dauður bókstafur, því
að í samstarfsnefnd ESB- og EFTA-landanna
hefur ESB alltaf haft sitt fram um, hvaða
mál skuli falla undir EES-samninginn.]
25 árum síðar er augljóst, að Noregur hefur
nokkrum sinnum gefið eftir stjórnvalds-
ákvæði [þ.e. stjórnarskrá Noregs hefur
verið brotin í EES-samstarfinu – innsk. BJo].
Réttur Noregs og EFTA-samstarfsaðila
okkar til að hafna nýjum ESB-reglum er í
EES-samninginum, en hefur ávallt verið
svæfður. Í nokkurn tíma hafnaði Noregur
þriðju pósttilskipunum ESB, en núverandi
borgaralega ríkisstjórn dró til baka þá
höfnun. Neitunarákvæði samningsins hafa
aldrei verið notuð til að tryggja varanlegar
undantekningar fyrir Noreg.“
Það er grafalvarlegt og óviðunandi, að vegna
EES-samningsins skuli þjóðþing Íslands og
Noregs hvað eftir annað standa frammi fyrir
því að þurfa að samþykkja fullveldisframsal,
sem að margra mati brýtur í bága við stjórnar-
skrár landanna. Það, sem okkur var sagt um
neitunarvald Íslands, hefur reynzt orðin tóm.
Reglugerðarflaumurinn frá Berlaymont hefur
reynzt meiri og stórtækari en nokkurn óraði
fyrir, og hann hefur reynzt atvinnurekstri á
Íslandi meira íþyngjandi en annars staðar, af
því að hann er sniðinn við stærri markað og
stærri fyrirtæki en dæmigerð eru hérlendis.
Norðmenn hafa samið skýrslu um reynslu
Noregs af aldarfjórðungsvist í EES, „25 ár í
EES“. Morten Harper4 kveður lykilatriðið þar
vera tjónið, sem EES-samningurinn veldur á
norsku atvinnulífi. Hlutfallslegt tjón á íslenzku
atvinnulífi er vafalítið ekki minna. Æskilegt
er að leggja mat á árlegt tjón og kostnað
Íslands af EES-samninginum ásamt ávinningi
í samanburði við lágmarksviðskiptasamning
á borð við viðskiptasamning Kanada við ESB.
„EES-skýrslan sýnir, hvernig hvernig norsk
lög, kjarasamningar og ILO-samningar
(Alþjóða vinnumálastofnunin) víkja fyrir
reglum ESB/EES.
Í umdeildum úrskurði í lok síðasta árs
[2016] fylgdi Hæstiréttur [Noregs] ráðgjöf
EFTA-dómstólsins og setti reglur ESB um
frelsi fyrirtækja framar rétti verkamanna
og 137. ákvæði Alþjóða vinnumála-
stofnunar innar um hafnarverkamenn.
Nokkur verka lýðsfélög krefjast þess nú, að
Noregur yfirgefi EES.“
Hér hafa fjölmargir meinbugir á aðild Íslands
og Noregs að EES verið raktir. Þeir stafa
af því, að löndunum er meinað að verjast
lögum, tilskipunum og reglugerðum frá ESB,
sem stangast á við hagsmuni þeirra. Tvær af
þremur meginstoðum atvinnulífs og útflutn-
ings Íslendinga, eru orkusækinn iðnaður
og sjávarútvegur. Kjörstaða fyrir þessar og
aðrar útflutningsgreinar er að öðlast frjálst
og hindrunarlaust markaðsaðgengi um
víða veröld, og Evrópulöndin eru vissulega
mikilvægasti markaður íslenzkra útflytjenda
og innflytjenda. Með útgöngu Breta úr ESB
skapast hins vegar gjörbreyttar aðstæður,
hvað markaðsmálin varðar, og áhætta Íslands
af uppsögn EES-samningsins verður sáralítil.