Saga - 2012, Qupperneq 37

„ánægja með það sem er … 35
Sigfús var hluti af laustengdum hópi pólitískra róttæklinga
meðal Íslendinga í Vesturheimi sem andæfðu félagslegu og póli-
tísku fyrirkomulagi N-Ameríku og ríkjandi sjónarmiðum meðal
samlanda sinna þar.2 Þessir róttæklingar hafa yfirleitt ratað illa inn í
hefðbundna sagnritun og frásagnir af stjórnmálaþátttöku Íslendinga
í Kanada þar sem lögð er megináhersla á að skýra frá framboðum
einstakra manna fyrir stóru flokkana tvo — Frjálslynda flokkinn og
Íhaldsflokkinn. Stjórnmálaskoðanir íslenskra innflytjenda hafa
þannig fyrst og fremst verið staðsettar á þennan tvípóla ás stjórn-
málanna; sagt er frá fylgi Lögbergs við Frjálslynda flokkinn, lútersku
í trúmálum og stúkuna Heklu í félagsmálum Íslendinga vestanhafs
en að Heimskringla hafi fylgt Íhaldsflokknum, únitarisma og stúk-
unni Skuld, og lítið rúm er gefið fyrir nokkur frávik.3 Lýsandi fyrir
þá sagnritun eru frásagnir af deilum á milli lúterstrúarmanna
Kirkjufélagsins og hinna fríþenkjandi únitara um grundvallarkenn-
ingar kristninnar, sem sagðar eru vera staðgengill stjórnmáladeilna
á tímum þegar íslenskir innflytjendur í Vesturheimi hafi verið „milli
vita — hvorki verulega áhugasamir um íslensk né kanadísk stjórn-
mál.“4 Raunin var hins vegar mun flóknari og Íslendingar í Vestur -
heimi fylltu allan skala stjórnmálaskoðana. Sumir voru virkir þátt-
takendur í grasrótarstarfi sem ekki er hægt að hólfa niður eftir
ríkjandi hugmyndafræði stórstjórnmálanna. Undir yfirborði trú-
máladeilna leyndust einnig hápólitísk sjónarmið sem snertu grund-
vallarskipulag samfélagsins.
Hér verða slíkar stjórnmáladeilur greindar með því að beina
sjónum að hugmyndum og störfum pólitískra róttæklinga meðal
Vestur-Íslendinga.5 Notkun mín á hugtakinu „róttækni“ tekur mið af
bók egypsku fræðikonunnar Ilham Khuri-Makdisi um fjölþjóðlega
menningu pólitískra róttæklinga fyrir botni Miðjarðarhafs um alda-
2 Að tala um „samlanda“ er ýmsum vandkvæðum háð í grein sem fjallar í gróf-
um dráttum um aðlögun innflytjenda að nýju og fjölþjóðlegu samfélagi. Til ein-
földunar er orðið engu að síður notað hér í þeirri merkingu að um íslenska inn-
flytjendur í N-Ameríku sé að ræða.
3 Sjá t.d. Jonas Thor, The Icelanders in North America. The First Settlers (Winnipeg:
University of Manitoba Press 2002), bls. 198; 256.
4 Guðjón Arngrímsson, Annað Ísland. Gullöld Vestur-Íslendinga í máli og myndum
(Reykjavík: Mál og menning 1998), bls. 168.
5 Róttækni skilgreini ég sem pólitíska sannfæringu um nauðsyn þess að umbylta
valdahlutföllum samfélagsins og/eða samfélagslegum gildum með það að
markmiði að koma á auknum félagslegum jöfnuði. Hugtakið vísar til þess að
Saga haust 2012_Saga haust 2004 - NOTA 27.11.2012 10:46 Page 35