Saga - 2012, Blaðsíða 139

stríðunum er lýst, meðal annars með hliðsjón af gögnum vestur-
þýska utanríkisráðuneytisins.27 Jafnframt hefði hún eflaust getað
nýtt sér tvö verka minna á ensku þar sem einnig er stuðst við þau
skjöl.28
Bókin skiptist í sjö meginkafla. Í þeim fyrsta er saga Íslands sögð
í stuttu máli og sjónum síðan beint sérstaklega að seinni heimsstyrj-
öldinni og fyrstu árum kalda stríðsins. Í næsta kafla er farið yfir þró-
un hafréttar og íslensk landhelgismál frá upphafi til fyrsta þorska-
stríðsins 1958–1961. Þessi yfirlit eru ágæt. Í ljósi viðfangsefnisins er
umfjöllun um samkomulag Íslands og Vestur-Þýskalands árið 1961
þó furðu snubbótt, aðeins ein málsgrein (bls. 87). Þetta var hitamál
og erfitt viðureignar eins og fjöldi gagna í skjalasafni vestur-þýska
ráðuneytisins gefur til kynna.
Í næstu fimm meginköflum er svo rakin ítarlega atburðarásin frá
árinu 1971 — þegar ný vinstri stjórn á Íslandi komst til valda og ein-
setti sér að færa út fiskveiðilögsögu landsins — til loka síðasta
þorskastríðsins sumarið 1976. Ýmsar fróðlegar upplýsingar koma
þar fram þó að þær vilji týnast í nákvæmri frásögn af rás viðburða.
Á hinn bóginn dregur Rupprecht skýrar ályktanir í niðurstöðum
(bls. 294–302). Þannig heldur hún því fram að útfærsla lögsögunnar
í fjórar sjómílur 1952 hafi verið verjandi að hafrétti en stækkunin í
12 mílur 1958 hafi verið vafasamari. Síðan hafi einhliða aðgerðir á
áttunda áratugnum alls ekki staðist alþjóðalög og samninga Íslands
við Bretland og Vestur-Þýskaland. Þá hafi íslenskir ráðamenn mis-
notað rök um ofveiði og þverskallast við hugmyndum um alþjóða -
samkomulag til að stemma stigu við þeirri vá. Bandarísk stjórnvöld
hafi meira og minna haldið sig til hlés og litlu ráðið um úrslit mála
þó að hernaðarmikilvægi Íslands hafi vissulega skipt miklu máli.
„Kommúnistar“ hafi leikið lykilhlutverk við útfærslur lögsögunnar
1958 og 1972 og verið þar handbendi Moskvuvaldsins. Íslenskir
ráðamenn hafi barið sér á brjóst í þjóðernislegum belgingi og nýtt
sér landhelgismál í hráskinnaleik íslenskra innanlandsstjórnmála.
Auðvitað má deila um allt þetta og túlkanir Rupprechts ganga
þvert á þau sjónarmið sem hafa lengi verið viðtekin hér á landi: Að
gests augað 137
27 Ingo Heidbrink, Deutschlands einzige Kolonie ist das Meer! Die deutsche Hochsee -
fischerei und die Fischereikonflikte des 20. Jahrhunderts. Schriften des Deutschen
Schiffahrtsmuseums 63 (Hamborg: Convent 2004).
28 Guðni Th. Jóhannesson, Sympathy and Self-Interest, og Troubled Waters. Cod War,
Fishing Disputes, and Britain‘s Fight for the Freedom of the High Seas, 1948–1964.
Studia Atlantica 11 (Hull: North Atlantic Fisheries History Associ ation 2007).
Saga haust 2012_Saga haust 2004 - NOTA 27.11.2012 10:47 Page 137