Saga - 2012, Side 186

alþýðlegan tónlistararf þjóðarinnar. Þarna stendur hann með sinn fótinn í
hvorri menningunni, þeirri „litlu“ og þeirri „stóru“. Þetta hefði mátt undir-
strika betur.
Af heimildaskrá má ráða að Viðar hefur ekkert til sparað við að afla
heimilda til ritsins. Hitt vekur umhugsun að eftir að fyrri ævisaga um Bjarna
kom út 1961 (Ómar frá tónskáldsævi) hafa umtalsverðar heimildir um Bjarna
glatast, þar á meðal sjálfsskrif frá hans hendi (bls. 442).
Að lokum skal getið tveggja rangfærslna sem stinga nokkuð í augu
kirkjusögumanns. Á bls. 412 segir að Stefán Snævarr, prófastur á Völlum,
hafi jarðsungið Sigríði konu Bjarna 1929. Stefán Snævarr (1914–1992) var þá
unglingur en kom sem prestur að Völlum 1941. Þarna er um að ræða Stefán
Kristinsson sem þjónaði Völlum í 40 ár frá 1901 og jarðsetti Bjarna síðar við
hlið konu sinnar (bls. 438). Þá segir á bls. 326 að „fyrirhuguð“ prestastefna
á Hólum 1910 hafi fallið niður vegna seinkunar strandferðaskips sem bisk-
up ferðaðist með. Það er satt og rétt að skipinu seinkaði, en prestastefnan
var haldin og var merkisviðburður sem önnur af tveimur „almennum
prestastefnum“ sem Þórhallur hélt í upphafi biskupsdóms síns. Hin fyrri
var á Þingvöllum 1909.
Hjalti Hugason
Jón Yngvi Jóhannsson, LANDNÁM. ÆVISAGA GUNNARS GUNN -
ARS SONAR. Reykjavík 2011. Mál og menning. 535 bls. Mynda- og
nafnaskrá.
Bókin Landnám er yfirgripsmikil umfjöllun um líf og starf eins helsta rithöf-
undar Íslendinga á 20. öld, Gunnars Gunnarssonar (1889–1975). Þetta er
saga af lífshlaupi manns sem ólst upp í hefðbundnu íslensku sveitasam-
félagi en náði að verða þekktur af verkum sínum, ekki aðeins í Danmörku
og á Íslandi, heldur einnig víðar. Þetta er saga af Austfirðingi sem hafði svo
mikla trú á sjálfum sér að hann hélt átján ára gamall til náms á lýðháskóla í
Danmörku. Með því fór hann aðrar leiðir en flestir fróðleiksþyrstir piltar á
hans aldri er sóttu sér menntun til Reykjavíkur. Þetta er saga af manni sem
hafði nægan viljastyrk til þess að gera drauma sína að veruleika. Hann vildi
verða sjálfstæður á eigin forsendum og af eigin rammleik, einnig fjárhags-
lega. „Sjálfsuppeldi, ögun og skilyrðislaus ábyrgð einstaklingsins á eigin lífi
urðu smám saman að kjarnanum í lífsviðhorfi hans“ (bls. 115).
Bókin er bæði bókmenntasaga og ævisaga; bókmenntasaga vegna þess
að öll meginverk Gunnars eru greind; ævisaga því að helstu þættir í ævi
hans eru raktir og krufnir. Bókin er annars þannig uppbyggð að skáldinu er
fylgt nokkurn veginn í tímaröð frá vöggu til grafar. Það er gert í níu köflum
en heiti þeirra vísa til megindvalarstaða Gunnars á hverjum tíma: Fljóts -
ritdómar184
Saga haust 2012_Saga haust 2004 - NOTA 27.11.2012 10:47 Page 184