Saga - 2015, Blaðsíða 139

Þorsteins, eiginmanns hennar. Baldvin hafði svikið sína huldumey
uppi á Íslandi, kristrúnu Jónsdóttur, fyrir fagra danska stúlku.46
Þegar ég skoðaði manntöl og kirkjubækur frá þeim árum sem
Sigríður Pálsdóttir bjó í Reykholti sá ég í manntali árið 1835 Jó -
hannes Skeggjason, fjórtán ára vinnudreng prestshjónanna. Hjart að
tók aukaslag því þarna sýndist mér kominn langalangafi minn í
föðurætt. Með hjálp Íslendingabókar var auðvelt að sannreyna að
afi afa míns bjó raunverulega á heimili Sigríðar „minnar“. Ótrúleg
tilviljun, hugsaði ég og vöknaði pínulítið um augu (eina ferðina
enn!). Hér er ekki ástæða til að rekja það litla sem ég veit um sögu
Jóhannesar en hann kom að Reykholti frá Hvítskjaldarhóli í Mið -
dölum árið 1834, kallaður tökudrengur. Hann var fæddur 1821 og
hefur líklega búið við fátækt — missti föður sinn í sjóinn. einhver
flækingur er milli bæja en svo endar hann í Reykholti, þar sem ég
vona að vel hafi verið farið með hann.
Þorsteinn Helgason fermdi vinnudrenginn sinn vorið 1836 og
gaf honum þá einkunn að hann væri velkunnandi, skikkanlegur og
sæmilega læs. Húsbændur hans, „sóknarpresturinn og kona hans“,
eru skráð undir liðnum húsbændur/foreldar/fósturforeldrar. ekki
orð um móður Jóhannesar sem þó var á lífi. Hún dó í Norðurárdal í
Borgarfirði 1866.
eftir að hamingjan hvarf úr Reykholti 1839 sat Sigríður náðarárið
á staðnum en fluttist vorið 1840 að Síðumúla í Hvítársíðu. Bróður
sínum, Páli stúdent, skrifaði hún þá um vorið:
mikid vildi eg þú giætir komid í gódann samastad helst hiá þér honum
Johanesi litla mér er um hann hugad þvi hann hefur hér altaf hiá mér
verid og er nú ordin líklegur til allrar vinnu og vel hagur á Trie og Jarn,
hvurt sem eg hángi vid búskap eda ecki þá vildi ég koma honum í gód-
an stad því hann er únglingur og þarf húsbónda.47
Páll hefur ekki getað tekið Jóhannes litla (sem var raunar orðinn 19
ára) til sín því hann fór á fardögum að Höfn í Melasveit. Jóhannes,
ferð til fortíðar & sagnfræðingurinn 137
46 erla Hulda Halldórsdóttir, „Baldvin’s Tear. The Materiality of the Past“,
Making Sense, Crafting History. Practices of Producing Historical Meaning. Ritstj.
Izabella Agardi, Berteke Waaldijk og Carla Salvaterra (Pisa: Plus-Pisa Uni -
versity Press 2010), bls. 207–219. Sjá einnig erla Hulda Halldórsdóttir, „The
Narrative of Silence“, Life Writing 7:1 (2010), bls. 37–50.
47 Lbs. 2413 a 4to. Bréf: Sigríður Pálsdóttir til Páls Pálssonar 30. apríl 1840.