Bændablaðið - 13.01.2022, Qupperneq 21

Bændablaðið | Fimmtudagur 13. janúar 2022 21
gera kjarnasamrunaorku áreiðan­
legri. Þetta er sagt afar mikilvægt
þar sem segulspólurnar með slíkum
ofurleiðurum standa fyrir um þriðj­
ungi kostnaðar við kjarnasamruna­
orkuver. Því lengur sem hægt er að
tryggja endingartíma þeirra, þeim
mun ódýrari verður orkan.
„Heilagur gral“ byggður á
sovéskri hugmynd
Kjarnasamrunaofnar eiga að líkja
eftir eðlisfræði sólarinnar og
sameina atómkjarna til að mynda
gríðarlega orku. Með hitaorkunni
sem þar myndast er svo hugmyndin
að hita vatn til að framleiða raforku
í líkt og gert er í kjarnorkuofnum,
nú eða í jarðhitaorkuverum eins og
í Hellisheiðarvirkjun. Ferlið krefst
ekki jarðefnaeldsneytis og skilur
engin hættuleg úrgangsefni eftir
sig, ólíkt kjarnaklofnunarferlinu.
Eðlisfræðingar halda því einnig
fram að það sé líka mun minni
hætta á umhverfisslysum í
kjarnasamrunaverum en hefð­
bundnum kjarnorkuverum nú
eða orkuverum sem knúin eru
jarðefnaeldsneyti.
Kínverski tilraunaofninn EAST
er eins og fyrr segir byggður á
Tokamak tækni líkt og ofninn í
Frakklandi. Grunnur var lagður að
þessari tækni í Sovétríkjunum á
sjötta áratug síðustu aldar af eðlis­
fræðingunum Igor Tamm og Andrei
Sakharov, sem voru innblásnir af
hugmynd Oleg Lavrentiev. Fyrsti
ofninn var smíðaður árið 1958 og
einfaldlega nefndur T­1. Átti hann
að geta beislað óstjórnlega mikinn
hita í ofursterku segulsviði, enda
eru engin efni til sem þola slíkan
hita og nýta mætti í venjulegan
ofn. Hugmyndin að möguleikum á
vetnis­helium samruna er þó eignuð
Arthur Eddington árið 1920. Það
var svo ástralski eðlisfræðingurinn
Mark Oliphant sem fyrstur náði því
að framkalla kjarnasamruna með
vetnis­ísótópum á rannsóknarstofu
árið 1932.
Nú eru Kínverjar farnir að nefna
ártalið 1958, þegar Rússar smíðuðu
sinn fyrsta Tokamak ofn, sem upp­
hafsár sinna tilrauna við kjarnasam­
runa. Kom það m.a. fram í frétt af
árangrinum sem þeir náðu í Xinhua
fyrir áramót.
Alla tíð frá 1920 hafa menn glímt
við hugmyndina um að beisla ótæm­
andi kjarnorkusamrunaorku sem
kölluð er „heilagur gral“ hreinnar
orkuframleiðslu. Svartsýnismenn
hafa samt verið ósparir á að halda
því fram að þetta muni aldrei verða
að veruleika. Kínverjar virðast samt
vera á góðri leið með að afsanna þá
kenningu.
Mest selda dráttarvélamerkið 2021
SOLIS 26 beinsk.
Verð frá 1.480.000+vsk
Með ámoksturstækjum
2.140.000+vsk
Vorum að fá nýja sendingu
vallarbraut.is S-4540050 vallarbraut@vallarbraut.is Trönuhrauni 5 220 Hafnarfirði
SOLIS 26 Stiglaus skipting.
Verð frá 1.865.000+vsk
Með ámoksturstækjum
2.480.000+vsk
SOLIS 90 NARROW 89 hestöfl
Gangstéttarvélin aðeins 145cm
Verð: 5.350.000+vsk SOLIS 50
Verð 3.980.000+vsk
Með ámoksturstækjum
Verð 5.200.000+vsk
Svona sjá arkitektar fyrir sér að útlit kjarnasamrunaorkuvers STEP gæti verið. Grunnmynd af kjarnasamrunaorkuveri STEP í Bretlandi.
Rannsóknarteymi Twente-háskóla
í Hollandi hefur greint frá merkum
áfanga í þróun kjarnasamrunaofna
með hönnun sinni á nýjum
ofurleiðandi rafmagnsköplum í
segulspólur slíkra ofna.
Ljóst er að ef það tekst að virkja kjarnasamrunaorku með skilvirkum hætti
í náinni framtíð, þá gæti það orðið lykillinn að lausn í þeim orkuvanda sem
heimurinn stendur nú frammi fyrir.
Kemur næst út
27. janúar
Dreift í 32 þúsund eintökum á yfir 420
dreifingarstaði og lögbýli á Íslandi