Fréttablaðið - 02.12.2022, Blaðsíða 96

Ég skil samt ekki
hvernig þeir geta
borðað það sama á öllum
hátíðum og alltaf fundist
það jafn spennandi.
Klara Hjartardóttir
Klara Hjartardóttir flutti
ásamt manni sínum, Heið-
ari, og eins árs dóttur, Vöku,
til Stokkhólms í september
2015. Eftir sjö ára veru og eitt
barn í viðbót, hafa íslenskar
og sænskar jólahefðir fengið
að blandast á einstakan hátt.
jme@frettabladid.is
„Maðurinn minn er forritari og
það var haft samband við hann
frá Google um vinnu á einni af
skrifstofum Google í Evrópu. Við
völdum Stokkhólm. Sjálf var ég í
meistaranámi í félagsráðgjöf og
átti meistaraverkefni og starfs-
nám eftir þegar við fluttum út. Ég
fékk að klára meistaranám mitt
í félagsfræði úti og hóf svo störf
sem félagsráðgjafi í Stokkhólmi
árið 2017, sama ár og við Heiðar
eignuðumst son okkar, Dag.“
Endurskrifuð regla
Fjölskyldan setti sér í byrjun
óskrifaða reglu að verja jólunum
annað hvert ár í Stokkhólmi og hitt
á Íslandi. „Við verðum í Svíþjóð í ár
og verða það fjórðu jólin okkar hér.
Við erum þó búin að endurskoða
þessa reglu enda þykir okkur orðið
notalegra að vera í Svíþjóð um
jól. Við munum samt ekki hætta
að heimsækja Ísland um jól. Það
hljómar kannski einmanalegt
að vera fjarri fjölskyldunni
um jól en það er þó ekki.
Þegar maður býr í útlöndum
verða vinir manns eins og
fjölskylda. Við heimsækjum
vinina oft yfir hátíðirnar.
Eitt sem fæstir áttar sig
á, áður en þeir flytja utan,
er að eftir ákveðinn tíma
muntu alltaf sakna ein-
hvers. Fjölskyldan okkar
býr öll á Íslandi, en eftir sjö
ár í Stokkhólmi eigum við vini
á báðum stöðum. Sama hvort við
búum hér áfram eða flytjum til
Íslands, þá munum við alltaf sakna
annars hvors.“
Blandaðar hefðir
Klara segir að fjölskyldan hafi
eðlilega blandað jólahefð-
unum sænsku og íslensku svo-
lítið saman. „Þegar við erum
í Svíþjóð um jól erum við ekkert
að stressa okkur á hangikjötinu,
ora baununum og jólaölinu. Við
höfum bara í matinn það sem
okkur þykir gott. Eitt árið komu
foreldrar mínir um jól og tóku með
sér sitthvað góðgæti. Í faraldrinum
vorum við föst hér um jól. Við eld-
uðum þá bara sænska jólaskinku
á hamborgarhryggsmátann. Þetta
var auðvitað ekki eins, en við
fengum smjörþefinn af íslenskum
jólum.
Við erum heppin að íslensku
jólasveinarnir koma við í Svíþjóð
til að gefa börnunum í skóinn.
Sonur minn var meira að segja smá
kvíðinn að fara inn í herbergið
sitt að sofa. Honum þótti mjög
framandi að einhver karl myndi
teygja höndina inn um glugg-
ann til sín og gefa sér í skóinn.
Við tölum líka mikið um Grýlu,
Leppalúða og jólaköttinn. Dóttir
mín sagðist vona að hún fengi
nýja flík fyrir jólin svo hún færi
ekki í jólaköttinn. Samt er ég búin
að útskýra að um þjóðsögu er að
ræða. Við þurfum kannski að fara
að tóna þetta aðeins niður,“ segir
Klara og hlær.
Við höldum eins og Svíarnir
upp á Lúsíu 13. desember, hjá því
verður ekki komist með börnin í
skóla og leikskóla. Það eru keyptir
búningar og börnin syngja á
meðan foreldrarnir horfa á. Í
fyrra var Vaka lasin og þá
horfðum við á Lúsíutónleikana í
sjónvarpinu. Þetta er afar notaleg
stemning.“
Alltaf jafn spenntir fyrir síldinni
Á meðan Íslendingar gúffa í sig
kæstri skötu, hamborgarhrygg
og hangikjöti á jólunum gæða
Svíarnir, að sögn Klöru, sér á hlað-
borðinu sínu. „Hlaðborðið er fastur
liður alla hátíðisdaga, á jólum,
páskum, miðsumri og fleira.“
Á hefðbundnu sænsku hlaðborði
er samansafn af köldum og heitum
réttum. Köldu réttirnir koma fyrst
með síld, gröfnum laxi, makríl,
kaldri jólaskinku, paté, eggjum
og fleiru. Heitu réttirnir eru oftast
sænskar kjötbollur, prinskorv
pylsur og heitt og kryddað rauðkál.
Í lokin eru bornir fram ostar með
vínberjum og sýrðu grænmeti.
„Okkur Íslendingunum þykir
hlaðborðið lítið spennandi á
meðan Svíanum finnst ómerkilegt
að við séum bara með jólaskinku
með kartöflum og sósu. Á sænska
hlaðborðinu er alltaf kartöflu-
gratín og þykir sérstaklega jólalegt
að setja ansjósur út í. Sjálfri finnst
mér skemmtilegt að smakka
sænska hlaðborðið en sneiði hjá
kartöflugratíninu þegar það er
með ansjósum. Ég skil samt ekki
hvernig þeir geta borðað það sama
á öllum hátíðum og alltaf fundist
það jafn spennandi.“
Andrés stóð þar, utan gátta
Allt frá árinu 1960, klukkan þrjú
á aðfangadag, er leikinn sami
Andrésar andar þátturinn í
ríkissjónvarpi Svíþjóðar og
allir horfa á. „Hver jól hef ég
ætlað mér að horfa en svo
gleymi ég því. Ég er alltaf
svo upptekin og hef aldrei
séð þáttinn. Mikið var rætt um
hann í fyrra enda þykir hann vera
barn síns tíma og passa ekki inn í
samfélagið í dag. Kannski munum
við eftir að horfa þessi jól, hver
veit?“
Litlu jólin
Klara er í stjórn Íslendingafélags-
ins í Stokkhólmi sem planar
hittinga fyrir hver jól. „Það mæta
aðallega fjölskyldur. Við bökum
piparkökur og spilum íslensk
jólalög. Þetta er alltaf mjög kósí.“
Aðspurð hvort Svíarnir séu jafn-
vitlausir í mandarínur eins og
Íslendingar segist hún ekki viss.
„Ég held ekki, en þær fást í búð-
unum og krakkarnir fá mikið af
þeim í skólanum og leikskólanum.
En Svíarnir eru hins vegar alveg
æstir í jólaglöggið.“
Svíar aðskilja vinnuna meira
frá prívatlífinu en Íslendingar.
„Makar mæta sjaldnast á vinnu-
tengda viðburði og á mínum
vinnustöðum er lítið um hittinga
utan vinnutíma. Ég var til dæmis
hissa á því að það væri enginn
leynivinaleikur og sakna þess svo-
lítið frá Íslandi. Svíar vilja, eins og
Íslendingar, verja gæðastundum
með fjölskyldunni yfir hátíðirnar,
fara á jólamarkaði og skauta. Ég er
líka viss um að margir skelli sér á
gönguskíði, en það gera Svíarnir
svo sem allan veturinn, enda mikil
skíðaþjóð.“
Ef þið f lyttuð aftur til Íslands,
hvaða sænsku jólahefðir tækjuð
þið með ykkur?
„Ég gæti hugsað mér að horfa
alltaf á Lúsíutónleikana 13.
desember. Þá byrja jólin fyrir
alvöru. Svíar mega líka eiga það
að maturinn þeirra er barnvænn.
Við erum oftast með kjötbollur og
pylsur upp á sænska mátann í for-
rétt fyrir börnin, sem borða ekki
hvað sem er. Það væri hefð sem við
myndum halda í á meðan börnin
eru ung. Við höfum líka lært að öll
jól þurfa ekki að vera eins og byrja
klukkan sex á aðfangadagskvöld.
Ef börnin eru orðin yfir sig spennt
fyrir gjöfunum þá borðum við
bara fyrr. Svíar byrja sjálfir oft á
hlaðborðinu í hádeginu.
Ég hef svo tekið eftir því að
Íslendingar eru ýktari í jólagjöf-
um. Svíar gefa þeim sem eru með
þeim á aðfangadagskvöld og finnst
það nóg. Það finnst mér hljóma
mjög sjarmerandi,“ segir Klara að
lokum. n
Frjálsleg jól í Stokkhólmi
Fjölskyldunni
þykir nota-
legt að verja
stundum saman
yfir hátíðirnar.
MYNDIR/AÐSENDAR
Jólin byrja 13. desember þegar Lúsía
syngur. Eitt árið var Vaka lasin og
fjölskyldan horfði á Lúsíutónleikana
í sjónvarpinu í staðinn.
Jólaálfurinn
lætur fjökskyld-
una ekki í friði
fyrir jólin og er
mishrekkjóttur.
Hann litaði eitt
sinn mjólkina
bleika, stal
piparkökum og
mandarínum,
hélt partí og
skildi allt eftir í
drasli sem Vaka
þurfti að taka
til.
Aðventuboðin eru vinsæl í Stokkhólmi og ýmsar kræsingar í boði.
Piparköku-
baksturinn er
alger nauðsyn
fyrir jólin.
74 FRÉTTABLAÐIÐ 2. desember 2022JÓL 2022