Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.09.1939, Blaðsíða 80

VAKA 2. árg. . Júlí-sept. 1939
JÓRÐ/f/f
Er siðmeiiniiigln að enda skeið sitt?
Hér fer á eftir útdráttur úr grein
eftir indverskan háskólaprófessor,
H ari C har an M uker j i.
Greinin birist fyrst í tímaritinu
The Indian Review, sem gefið er
út í Madras í Indlandi. Það er ekki
með öllu ófróðlegt fyrir Evrópu-
menn að komast á snoðir um,
hverjum augum menntaður Ind-
verji lítur núverandi ástand í
heiminum.
ið getum ekki komizt hjá að veita því
athygli, hversu nú horfir um sið-
menninguna. Með sársauka verðum við
að viðurkenna, að þar hefir sókn snúizt í
undanhald. í stað þess að sækja fram á
braut þróunar og þroska, stefnum við
nú til baka — til dýrsins, sem við yfir-
gáfum endur fyrir löngu.
Ef það fylgir menningunni að vanda
breytni sína æ meira, virða hag heild-
arinnar og temja sér sjálfsaga og festu
sem síður skyldi. En þó get ég ekki neit-
að því, að ég er fremur á móti því, að
valin verði styrkjaleiðin í þessu máli.
Hér þarf ekki annað en dálítinn mann-
dóm einstaklinganna, sem ekki er æski-
legt að þurfa að kaupa fyrir opinberan
styrk. En ef allur almeningur legðist á
eitt um að koma upp trjálundi við heim-
ili sín, mundi það vera stærra spor í þá
átt að klæða landið skógi, en flestir
gera sér ljóst.
V. J.
í skaphöfn, verður því ekki í móti mælt,
að við höfum færzt óðfluga nær villi-
mennskunni síðan heimsstríðinu lauk.
í lok síðastliðinnar aldar vorum við
vongóð. Vísindum og mannlegri þekk-
ingu hafði skilað áfram með risaskref-
um og náttúruöflin urðu manninum æ
meira undirgefin. Lýðræðið hafði sigrað
í nálega öllum menningarlöndum. Vilji
almennings var virtur og göfugar hug-
sjónir máttu sín hvarvetna mikils.
Svo kom stríðið mikla. í kjölfar þess
sigldi allsherjar upplausn. Það, sem áð-
ur var heilagt, var nú fótum troðið og
svívirt. Siðferðileg lögmál voru úr gildi
numin en villidýrinu sleppt lausu. Enda
var ekki annars að vænta. Allri orku
sérhverrar þjóðar, andlegri og efnislegri,
var stefnt blint að því að leitast við að
höndla hnoss sigursins. — En að ófriðar-
lokum var stofnað Þjóðabandalag. Þar
skyldi ráða vandamálunum til lykta með
friðsamlegum umræðum og málamiðlun.
Réttur litilmagnans átti að vera tryggð-
ur. Úrskurðarvald vopnanna úr gildi
numið. Loksins var draumurinn um þús-
undáraríkið að rætast!
En hvílík blekking. Lausungin varð
arfleifð stríðsins. TJpplausn heimilislífs
og fjölskyldubanda sýnir það betur en
nokkuð annað. Augnabliks fullnæging
hvatanna er aðalatriðið. Virðing fyrir
æfilangri sambúð karls og konu fer
þverrandi. Stjórnleysi, agaleysi og upp-
lausn siðferðilegra lögmála er talandi
238