Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.09.1939, Blaðsíða 60

V A K A 2. árg. . Júlí-sept. 1939
sögu. Það verður að hverfa frá mörgu
af hinu gamla góða — og þá er nú ekki
að spyrja að því, að hveitinu er rykkt
upp með hálminum, er missti hveitið
úr í hauststorminn kynslóðin er milli
vita. Hún verður að eiga stórhuga,
frjálsborna menn, sem færir eru um, að
hugsa fyrir hana um rétt og rangt, satt
og svikið, og bjóða henni betri leið-
sögn en nöldur um, að allt hið gamla
sé fullgott enn og hið nýja svo að segja
eingöngu illt, eða fávitagal um að snúa
við öllu mati gilda. Þetta er það, sem
lærisveinar Jesú Krists eiga að vera
færir um — og bregðist þeir, þá er ekki
í annað hús að venda. Fyrir lifandi
framsóknarkraft „hins fullkomna lög-
máls frelsisins" (sbr. Jak. 1, 25.) í
kærleika Krists, eiga prestarnir öðrum
fremur að vera færir um að gera teikn-
inguna af hinum nýja bókstaf, sem
gerir sannleiksandann skiljanlegan eða
aðgengilegan fyrir nútímann; hinum
nýju lífsháttum, sem gera nútímanum
fært að vera sannur og sjálfum sér
trúr, án þess að hverfa af vegi lífsins.
Þetta verða prestarnir að brjóta til
mergjar, hvort heldur er vegna pré-
dikunar sinnar eða sálgæzlu eða þátt-
töku í almennum umræðum eða al-
mennu félagslífi. Það sé fjarri mér að
halda nokkru fram um það, að þeir hafi
ekki staðið sig vel í þessum efnum.
Miklu fremur gæti ég trúað, að þeir
hafi yfirleitt staðið sig aðdáanlega —
eftir ástæðum: sem sé þessum hatrömmu
kringumstæðum að geta svo gott sem
ekkert borið sig saman unr lifsreynslu
sína og lífsskoðanir og aðferðir og
skilninginn á fagnaðarerindinu.
Svo er nefnilega mál með vexti, að
það er ekki nóg að koma saman á fund
— og þó í heimilisheimsókn til stéttar-
bróður sé — í 1—2 daga. í fyrsta lagi
er ýmsilegt annað, sem tala þarf um.
í öðru lagi eru lífsreynsla og lífsskoð-
anir og aðferðir í viðkvæmustu vanda-
málum þess eðlis, að það er ekki unnt
að ætlast til, að menn geti í þeim efn-
um farið með sig líkt og vatnskrana:
Það þarf næði — langt næði, til að
skapa þá djúpu kyrrð, sem ein megnar
að leiða fram fyllstu einlægni um hin
viðkvæmustu og vandasömnutsu mál.
Prestarnir geta því lítið borið sig sam-
an í þessum efnum. Þar með er girt
fyrir almennan þroska stéttarinnar í
218
þeim. Því þess háttar skilningur með
það fyrir augum að verða fær um að
vísa lýðnum veg á sögunnar mesta um-
brotatíma í hugsunarhætti og menningu,
hann þróast aldrei nema dálítið áleiðis
og í molum í fari neins eins manns;
aðeins reynsla og viðhorf hinna mörgu,
er bera sig saman í djúpri lotningu
fyrir viðfangsefnunum og innilegustu
einlægni, fær leitt til þroskaðs, alhliða
skilnings og sameiginlegrar afstöðu
hinnar kristnu leiðsögu í landinu.
Hvað er þá að segja um sálgæzluað-
ferðir íslenzku prestanna? Aðferðakerfi,
þrautreynt út í æsar og einstök atriði,
kennt í undirbúningsmenntun presta,
er ekki til. Bókmenntir um sálgæzluað-
ferðir munu vera til á erlendum málum,
en ekki er mér kunnugt um, að íslenzkir
prestar noti sér það til neinna muna til
lestrar, og tel víst, samkvæmt áður-
sögðu, að þær séu a. m. k. lítið notaðar
í verki, og sízt, að hin íslenzka presta-
stétt hafi sjálf, í samhengi við erlend
kerfi, prófað með sér neina íslenzka
samræmingu eða „skóla“ í þeirri grein.
Vér erum vafalaust flestir lítið meira en
fitlarar í sálgæzlunni og aðferðaþroski
stéttarinnar eftir því.
Ég hefi, í undanförnu máli, rætt um
hina íslenzku prestastétt sem prédikara
og sáluhirða og komizt að þeirri nið-
urstöðu, sem aðsókn fólksins sýnir svo
umsvifalaust, að vér munum yfirleitt
fremur úreltir eða utanveltu sem pré-
dikarar — enda ekki nógu heitir trú-
menn og ekki nógu stórskyggnir á sam-
tíma vorn og ekki nógu samyrktir í
viðhorfi við spurningum samtímans og
mannshjartans né sannindum fagnað-
arerindisins — en þó tiltölulega lakari
sem sáluhirðar. En vér höfum miklar
málsbætur og þó engan veginn fullnægj-
andi: Einangrun vor er svo mikil, að
það hlýtur óumflýjanlega að girða fyr-
ir, að stéttin nái nokkrum verulegum
starfsþroska. Einangrunin er stéttarinn-
ar allramesta mein. En hún er þrennu
að kenna. í fyrsta lagi strjálbýli, fátækt
þjóðarinnar og því, hvað prestarnir
verða að gefa sig mjög að óskyldum
störfum. í öðru lagi deyfð almennings
í landinu. í þriðja lagi deyfð sjálfra
vor. Það, sem hægt er að gera þessu til
leiðréttingar er það, að báðir aðilar:
Frh. á bls. 233