Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.09.1939, Blaðsíða 54

VAK A 2. árg. . Júlí-sept. 1939
gangstímum sjávarútvegsins, sem
fólk tók fyrst fyrir alvöru að
streyma til kaupstaða og sjóþorpa.
í kaupgjaldsmálum gat landbún-
aðurinn ekki keppt við sjávarút-
veginn og varð því að gjalda þess
í fólksmissi. Ekki var það þó að-
eins kaupmismunurinn, sem hér
lokkaði. Því verður vart neitað, að
lífið í þéttbýlinu er að flestu leyti
hægara en lífið í dreifbýlinu. —
Húsakynni voru jafnaðarlega
betri, þægindi ýmis meiri, félagslíf
og skemmtanir fjölbreyttari, svo
að nokkuð sé talið. Allt eru þetta
miklir kostir og eðlilegt að fólk
sækist eftir þeim. Allt þetta, sem
hér er talið, átti í upphafi sinn
ríka þátt í að valda þeim straum-
skiptum, sem hér urðu. Þó að við
sjáum nú, hversu þessi stefna var
skökk, þá getum við í raun og veru
ekki áfellzt það fólk, sem þetta
gerði. Það er eðlilegt, að menn
leiti þangað, sem eldurinn brenn-
ur bezt, nokkuð án tillits til þess,
hvort slíkt sé jafnan allskostar
heppilegt. En þarna gægist fram
eitt okkar mesta mein: hags-
munahvötin, hið tillitslausa kapp_
hlaup um lífsgæðin.
En Adam var ekki lengi í Para-
dís. Veltitími sjávarútvegins varð
ekki eilífur. Viðskiptakreppan
skall á, og við, hér á hjara ver-
aldar, fengum að vita af henni
ekki síður en aðrir. Útvegurinn,
þessi máttarstoð þjóðfélagsins,
þetta átrúnaðargoð fólksins, tók
að bila, afurðirnar seldust ekki,
útgerðin dróst saman, og þegar
til sjóðanna skyldi tekið, í því
skyni að verjast andblæstri erf-
iðleikanna, þá voru þeir merkilega
litlir. Fólkinu var sagt upp vinnu,
atvinnuleysið skall yfir, eins og
norðlenzkur stórhríðarbylur. Þá
var nú ekki um annað að ræða en
að leita á náðir þess opinbera. Og
síðan hafa bæjarfélög og ríki látið
af mörkum ógrynni fjár í því
skyni að halda lífinu í hinu at-
vinnulausa fólki.
En nú gerist það merkilega, að
þrátt fyrir atvinnuleysi kaupstað-
anna heldur fólkið áfram að
streyma þangað. En hvað getur
það lengi gengið, að hundruð
manna, í landi ótæmandi verk-
efna, sé haldið uppi af afrakstri
hrörnandi framleiðslu, sem það
tekur engan þátt í? Hvað getur
það lengi gengið, að fólk flykkist
til ákveðinna staða án þess að at-
vinnuskilyrði vaxi þar að sama
skapi? Og svo kemur það í ljós
öðru hvoru, að menn, sem eru á
framfærslu þess opinbera, hafa
það mun betra en ýmsir aðrir, er
með sparsemi og dugnaði berjast
við að halda sér frá sveit. Eg er
ekki þar með að segja að þeir, sem
þiggja atvinnuleysisstyrk, lifi
neinu kóngalífi. Þeir mega víst,
margir hverjir a. m. k., ekki hafa
það öllu verra. En allir sjá, að í
212