Bændablaðið - 17.11.2022, Qupperneq 34

34 Bændablaðið | Fimmtudagur 17. nóvember 2022
UTAN ÚR HEIMI
Brasilía:
Mercosur-samningurinn úr frystinum
– Nýafstaðnar forsetakosningar gætu dregið dilk á eftir sér fyrir Evrópusambandið
Eftir rúmlega 20 ára samninga-
viðræður náði Evrópu sambandið
viðskiptasamningi við Argentínu,
Brasilíu, Paragvæ og Úrúgvæ,
svokallað Mercosur-bandalag, í
júní árið 2019.
Samningurinn nær til svæða með
yfir 780 milljónum íbúa og var hluti
af víðtækari samstarfssamningi milli
svæðanna tveggja. Niðurstöður
kosninganna í Brasilíu í lok október
síðastliðinn, þar sem Lula da Silva
fór með sigur af hólmi, gæti breytt
ýmsu í samskiptum Mercosur-
bandalagsins við Evrópusambandið
þegar kemur að landbúnaði.
Mercosur-samningnum var ætlað
að treysta pólitískt og efnahagslegt
samstarf ásamt því að skapa
umtalsverð tækifæri fyrir sjálfbæran
vöxt á báða bóga, virða umhverfið
og varðveita hagsmuni neytenda og
viðkvæmra atvinnugreina.
Kosningarnar í Brasilíu,
sem haldnar voru 30. október
síðastliðinn, voru sögulegar að
mörgu leyti og munu hafa áhrif
langt út fyrir landamæri landsins.
Fyrir Evrópusambandið er litið
á kosningar Lula da Silva sem
merki um að hægt verði að taka
viðskiptasamning þess við Mercosur
úr frystinum, en þrátt fyrir að þrjú
ár séu frá undirritun hans hefur hann
ekki enn tekið fullt gildi.
Skiptar skoðanir á
mikilvægi samningsins
Ástæða þess að samningurinn er
ekki að fullu gildur er vegna þess
að nokkur aðildarríki gáfu skýrt
til kynna á Evrópuþinginu að þau
gætu ekki stutt samninginn vegna
umtalsverðra neikvæðra áhrifa
á landbúnaðarmarkað ESB og
umhverfið. Nú velta aðilar fyrir
sér hvort ákveðnir þingmenn
og aðildarríki muni skyndilega
breyta skoðun sinni vegna þess
hvar nýkjörinn forseti Brasilíu
stendur í pólitíkinni. Talið er að
brýn þörf sé fyrir ESB, sérstaklega
eftir að stríð braust út í Úkraínu,
að finna ný viðskiptatækifæri og
innleiða núverandi samninga.
Andstæðingar samningsins segja
að með staðfestingu Mercosur-
samkomulagsins sé sjálfbærum
landbúnaði í Evrópu stefnt í enn
meiri hættu en áður, þar sem bændur
og landbúnaðarsamvinnufélög fái of
lítið vægi.
Evrópusamtök bænda óska
eftir skýrum svörum
Evrópusamtök bænda, Copa
Cogeca, óska nú eftir viðbrögðum
vegna úrslitanna í Brasilíu og segja
ekki nægilegt að framkvæmdastjórn
Evrópusambandsins haldi því fram
að tilskipunin um eyðingu skóga sem
hefur áhrif á innfluttar vörur, sem
samþykkt var af Evrópuþinginu í
september 2022, styrki eftirlitsleiðir
og sjálfbærni samningsins. Það sé
fjarri því að leysa mörg vandamál
þessa samnings þegar kemur að
landbúnaði. Copa Cogeca bendir
sérstaklega á þrjú atriði sem
framkvæmdastjórninni hefur ekki
tekist að veita viðunandi viðbrögð
á þeim þremur árum sem liðin
eru frá því að samningurinn var
undirritaður. Eftirfarandi atriði
óska forsvarsmenn Copa Cogeca
eftir skýrum svörum við:
1. Samkomulag í ójafnvægi,
evrópskum landbúnaði í óhag.
Þrátt fyrir aðgang að vörum
ESB, eins og víni, mjólkurvörum,
ólífuolíu, ákveðnum tegundum
ávaxta og grænmetis, er Mercosur-
samningurinn í ójafnvægi í
landbúnaðarkaflanum, sérstaklega
fyrir viðkvæmar landbúnaðargreinar
eins og nautakjöt, alifugla,
hrísgrjón, appelsínusafa, sykur og
etanól. Sé litið til nautakjötsgeirans
óttast menn að samningsvaldið
fari úr höndum evrópskra bænda
yfir á stóru fyrirtækin í Mercosur-
löndunum.

2. Uppsöfnuð áhrif sem eru
ósjálfbær til lengri tíma litið.
Evrópskir bændur hafa
áhyggjur af því að erfitt sé að
mæla áhrif allra þeirra samninga
sem þegar hafa verið undirritaðir
af ESB. Þessar áhyggjur hafa
verið staðfestar með rannsóknum
sem framkvæmdastjórnin
hefur framkvæmt og snúa að
áhrifum viðskiptasamninga með
landbúnaðarvörur. Sem dæmi
mun árlegur innflutningur í
alifuglageiranum frá löndum
Mercosur jafngilda árlegri
samanlagðri framleiðslu Danmerkur,
Finnlands og Svíþjóðar.
3. Tvöfalt siðgæði ESB.
Árið 2019 hefði samningurinn
gert bændum í Evrópusambandinu
erfiðara fyrir með því að beita
tvöföldu siðferði á milli þess sem
er bannað í ESB og þess sem er
þolað í innflutningi til sambandsins.
Sykurrófugeirinn er gott dæmi en
með samningnum mun Evrópa
flytja inn sykur og etanól sem
standast ekki framleiðslustaðla
sambandsins á nokkurn hátt.
Brasilía notar 27 tegundir illgresis-
og skordýraeiturs sem eru bannaðar
í Evrópu. Frá samkomulaginu
árið 2019 sjá Evrópusamtökin
ákveðna reglugerðarflóðbylgju
þróast í ESB með vinnu við græna
samninginn (Green Deal). Tugir
reglugerðarverkefna sem hafa áhrif
á landbúnað eru nú til umræðu í
Brussel um endurheimt náttúru,
líffræðilegan fjölbreytileika, losun
frá iðnaði, notkun plöntuverndarvara,
dýravelferðar og svo framvegis.
Stríðið í Úkraínu hefur haft
djúpstæð áhrif á matvælaframleiðslu
í ESB, sérstaklega hvað varðar
kostnaðarliðinn, þar sem áburðar-
og orkumarkaðurinn hefur fundið
áþreifanlega fyrir ástandinu.
Copa Cogeca fordæmir harðlega
að framkvæmdastjórnin hafi
ekki enn tekið til umræðu inn í
græna samninginn hvaða áhrif
stríðið hefur á landbúnað í ríkjum
Evrópusambandsins. Með átökunum
í Úkraínu gæti ein afleiðingin
orðið sú að Mercosur-ríkin sjái
samkeppnishæfni sína styrkjast.
Með hliðsjón af þessu muni
innleiðing græna samningsins geta
aukið bilið enn frekar í stöðlum
sem gilda um ESB og Mercosur-
bændurna. Þetta bil sé óviðunandi
fyrir evrópska framleiðendur og
Mercosur-samningurinn muni
aðeins auka á þetta vandamál þar
sem samningurinn var hannaður
mörgum árum áður en græni
samningurinn var innleiddur og
stríðið í Úkraínu braust út. Sérhver
tilraun framkvæmdastjórnarinnar
til að þvinga fram samþykkt
samningsins sé því hneyksli og
geti skapað hættulegt fordæmi fyrir
landbúnað í ESB.
/ehg
Lula da Silva, forseti Brasilíu.
Brasilía notar 27 tegundir illgresis- og skordýraeiturs sem eru bannaðar í
Evrópu.
Skotland:
Átak í sálrænni líðan
Í Skotlandi hefur verkefni
verið hleypt af stokkunum sem
á að gæta að geðrænni heilsu
landbúnaðarstéttarinnar.
Forsvarsmenn verkefnisins,
Jock Gibson og John Scott, eru
báður bændur, segja stéttarbræður
sína lagna í umhirðu dýra, en láti
eigin sálarheilsu sitja á hakanum.
Nú þegar efnahagsleg áföll dynja á
landbúnaðinn hafa þeir ákveðið að
innleiða áðurnefnt sálargæsluverkefni
í Skotlandi. Verkefnið, sem nefnist
Farmstrong, á uppruna sinn að rekja
til Nýja-Sjálands, þar sem gætt hefur
verið að tilfinningalegu hliðinni sem
fylgir því að stunda búskap, síðan
árið 2015. BBC greinir frá.
„Við eigum mjög auðvelt með
að tala um dýraheilbrigði, gæði
jarðvegs, gæði uppskeru og allt sem
því tengist. Ég vil að það verði jafn
eðlilegt að ræða eigin heilsu og það
hvernig við hugsum um okkur, rétt
eins og við ræðum um heilbrigði
búpeningsins,“ segir Gibson, bóndi
í Moray.
Scott, sem er bóndi í Ross-shire,
segir erfitt að finna einhverja sem
tengja við vandræðin sem bændur
glíma við, þar sem þeir eru ekki stór
hópur. Hann sagði mikilvægt að
vinna manns væri metin til verðleika,
en svo sé ekki raunin.
Scott bætir við að nú séu aðföng
búin að hækka gífurlega í verði og
erfitt sé að fá vinnuafl á bæina. Ef
ekki gefst tækifæri til að ræða við
aðra um vandamálin sem fylgja
búrekstri, þá mun það leiða til
einangrunar og einmanaleika.
Samkvæmt Scott eru álagspunktar
á hverju ári þar sem bændur fari
auðveldlega fram úr sínum andlegu
mörkum. Þá sé mikilvægt að horfa á
eigin venjur og leita leiða til að hlaða
batteríin. Þess vegna komu félagarnir
Scott og Gibson Farmstrong
verkefninu á koppinn til að grípa inn í
áður en menn spenna bogann of hátt.
Verkefnið er vettvangur
jafningjafræðslu meðal bænda
þar sem þeir geta kúplað sig frá
bústörfunum og rætt við aðra í sömu
stöðu.
Með þessu byggir bændastéttin
upp tengsl og verður því auðveldara
að taka upp símann og ræða sínar
tilfinningar þegar stritið virðist
óyfirstíganlegt. Einnig miðar átakið
að því að bæta nætursvefn og stuðla
að aukinni hreyfingu. /ÁL
Í Skotlandi hefur jafningjafræðslu
verið komið af stað meðal bænda til
að auðvelda þeim að tala um sínar
tilfinningar. Mynd/ Philip Myrtorp