Íslenska þjóðfélagið - 16.12.2022, Side 39

Margrét Einarsdóttir, Kolbeinn Hólmar Stefánsson og Kristín Heba Gísladóttir
39 ..
3) Hef ekki efni á kjöti, fisk eða sambærilegri grænmetismáltíð að minnsta
kosti annan hvern dag.
4) Get ekki mætt óvæntum útgjöldum.
5) Hef ekki efni á heimasíma né farsíma.
6) Hef ekki efni á sjónvarpstæki.
7) Hef ekki efni á þvottavél.
8) Hef ekki efni á bíl.
9) Hef ekki efni á að halda húsnæði nægjanlega heitu.
Að ná endum saman: Hversu auðvelt eða erfitt heimilið á með að ná endum saman var mælt á sex-
gildum hlutfallskvarða (sjá töflu 1).
Aðrir áhættuþættir sem notaðir eru í greiningunni eru taldir upp í töflu I.
Tafla I. Upplýsingar um kvarða og gildi breyta
Breyta Tegund kvarða
Fjöldi gilda
á kvarða Gildi
Fylgibreyta:
Þunglyndiseinkenni Nafnakvarði Tvígildur 0 = ekki slæm (<10 stig)/ 1 = slæm ≥10 stig)
Frumbreytur sem mæla efnislegan skort:
Efnislegur skortur Hlutfallskvarði Tígildur 0 = enginn skortur, 9 = mikil fátækt
Að ná endum saman Hlutfallskvaðri Sexgildur 1 = mjög auðvelt, 6 = mjög erfitt
Aðrar frumbreytur:
Atvinnustaða Nafnakvarði Tvígildur 0 = í vinnu/1 = atvinnulaus
Hlutabótaleið Nafnakvaðri Tvígildur 0 = ekki á hlutabótaleið/1 = á hlutabótaleið/
Innflytjendastaða Nafnakvarði Tvígildur 0 = innfæddur/1 = innflytjandi/
Aldur Nafnakvarði Tvígildur 0 = yngri (< 30 ára)/ 1 = eldri (30-69 ára)
Kyn Nafnakvarði Tvígildur 0 = karl/1 = kona/
Menntun Nafnakvarði Þrígildur 0 = grunnskólapróf/1 = framhaldsskólapróf/2 = háskólapróf
Hjúskaparstaða Nafnakvarði Þrígildur 0 = sambúð/1 = einhleypir/2 = fráskildir eða ekklar/ekkjur
Fjöldi barna undir 18 Hlutfallskvarði Fimmgildur 0 = ekkert barn, 4 = fjögur eða fleiri börn
Líkamleg heilsa Hlutfallskvarði Fimmgildur 1 = mjög góð, 5 = mjög slæm
Tölfræðileg úrvinnsla á tengslum þunglyndiseinkenna við skýringarbreyturnar fór fram í tveimur
áföngum. Í fyrra áfanganum var einbreytutvíundargreining (e. binary logistic regressionb) notuð
til að skoða gagnlíkindahlutfallið (OR) á milli þunglyndiseinkenna og hverrar skýringarbreytu fyrir
sig óháð hinum skýringarbreytunum. Í seinni áfanganum var fjölbreytutvíundargreiningu beitt og
skýringarbreyturnar valdar í aðhvarfsjöfnuna með framvirku þrepavali (e. stepwise selection). Skýr-
ingarbreyturnar voru þannig valdar ein af annarri inn í jöfnuna eftir því hve vel þær skýrðu þung-
lyndiseinkenni þar til allar marktækar breytur voru komnar inn (Field, 2009). Sambærileg greining
hefur áður verið notuð í rannsókn á tengslum fjárhagsþrenginga og þunglyndiseinkenna (Butter-
worth o.fl., 2012). Við lestur niðurstaðna verður að hafa í huga að í greiningunni er hvoru tveggja
notast við hlutfallsbreytur og nafnbreytur. Framsetning og túlkun niðurstaðna á þessum tveimur
tegundum breyta verður óhjákvæmilega ekki sú sama (Field, 2009).