Íslenska þjóðfélagið - 16.12.2022, Síða 71

Guðný Björk Eydal, Ingólfur V. Gíslason og Tómas Bjarnason
71 ..
Tafla 1b. Hvar er launuðu starfi sinnt – staðvinna og fjarvinna svaranda og maka
Hlutfall (%) Hlutfall svarenda með háskólapróf
Hvar er starfi sinnt?
a. Báðir foreldrar vinna heima 37% 81%
b. Maki er heima en ég vinn á vinnustaðnum 17% 62%
c. Ég er heima en makinn er á vinnustaðnum 22% 80%
d. Báðir vinna á vinnustaðnum 24% 47%
Alls 100% (n=430) 69% (n=319)
Svarendum var skipt í tvo hópa eftir aldri barna á heimilinu. Annars vegar þar sem barn sex ára eða
yngra var á heimili (45%), hvort sem eldra barn var einnig á heimilinu eða ekki, og hins vegar hóp
þar sem eingöngu voru börn eldri en sex ára á heimilinu (55%). Ekki er munur á dreifingu á aldri
barna hjá hópunum fjórum í töflu 1b, né heldur er munur á aldursdreifingu svarenda í hópunum
fjórum. Hóparnir fjórir sem lýsa staðsetningu vinnunnar eru því eins hvað þetta varðar.
Tæplega níu af hverjum tíu svarendum sögðu að fjölskyldan hefði fundið fyrir áhrifum minni
þjónustu skóla og leikskóla. Tæpur þriðjungur sagði að börnin hefðu verið alfarið heima og ríflega
60% til viðbótar sögðu að börnin hefðu verið að hluta til heima. Tæplega einn af hverjum fimm
svarendum sem áttu börn sex ára eða yngri sagði barnið/börnin alfarið hafa verið heima borið saman
við ríflega þriðjung svarenda sem áttu eingöngu börn á grunnskólaaldri (χ2 = 18,2; Df = 1; p < .001).
Ekki var munur á svörum feðra og mæðra né eftir menntun svarenda hvað varðar veru þeirra heima
í farsóttinni. Hvort barn/börn voru alfarið heima eða ekki var heldur ekki tengt staðsetningu vinn-
unnar (fjarvinna/staðvinna).
Hjá helmingi svarenda urðu litlar breytingar vegna farsóttarinnar á því hvenær foreldrar unnu
vinnu sína. Ríflega fimmtungur vann jafnmikið eða meira á venjulegum vinnudögum og jók vinnu á
öðrum tímum (kvöld, helgar eða á frídögum), og ríflega 10% juku vinnu utan venjulegs vinnutíma en
drógu úr vinnu á venjulegum vinnudögum. Alls juku því um 30% vinnu utan venjulegs vinnutíma.
Lítill hópur dró úr vinnu á venjulegum vinnudögum og jók ekki vinnu á öðrum tímum (14%) og
enn minni hópur jók vinnu á venjulegum vinnudögum (7%). Breytingar á vinnutímamynstri tengjast
staðsetningu vinnunnar og voru mestar breytingar á vinnutímamynstri hjá þeim sem færðu vinnu
sína heim vegna farsóttarinnar og minnstar þar sem báðir foreldrar unnu áfram á vinnustaðnum.
Hvernig skiptu foreldrar með sér umönnun barna og heimilisstörfum?
Spurt var um skiptingu umönnunar og heimilisstarfa milli foreldra, bæði fyrir farsótt og eftir að hún
skall á, á sjö punkta kvarða frá „Ég gerði næstum allt“ (1) til „Maki gerði næstum allt“ (7). Í miðj-
unni er „Jöfn skipting“ (4). Hærra gildi þýðir að maki gerir meira en svarandinn, en lægra gildi að
svarandinn geri meira en makinn. Þegar hlutfallsdreifing er skoðuð voru svörin við spurningum um
verkaskiptingu umönnunar og heimilisstarfa tekin saman í þrjá flokka: „Ég gerði meira en maki,“
„Jöfn skipting“ og „Maki gerði meira en ég“.
Umönnun barna
Skipting umönnunar milli foreldra er mjög kynbundin, bæði fyrir farsóttina og eftir að hún skall á.
Mæður segjast í báðum tilvikum sinna umönnun í mun meira mæli en maki. Svör feðra eru samhljóma
svörum mæðra og segjast feður almennt gera minna en maki, bæði fyrir farsóttina og eftir að hún skall
á. Þó má sjá að feður telja verkaskiptinguna jafnari en mæður, bæði fyrir og eftir farsótt (sjá töflu 2).i
Hlutfallsdreifing við spurningunni um umönnun var skoðuð eftir þremur flokkum. Aðeins 5%
mæðra sögðu að maki sinnti meiri umönnun en þær fyrir faraldurinn, en fleiri, eða 12%, sögðu þann-
ig í stakk búið eftir hann. Aðeins 7% feðra sögðust gera meira en maki fyrir farsótt en fleiri, eða 13%,
eftir að hún skall á (sjá töflu 2).