Íslenska þjóðfélagið - 16.12.2022, Side 78

Breytingar á verkaskiptingu á heimili meðal starfandi feðra og mæðra í fyrstu bylgju COVID-19
78 ..
Tafla 12. Breytingar á samþættingu launavinnu og umönnunarábyrgðar vegna COVID-19.
1. Án víxlverkunar 2. Með víxlverkun
Breyta b Staðal-
villa
p-gildi b Staðal-
villa
p-gildi
Fasti -0.20 0.15 E.m. -0.33 0.16 p < .05
Kyn (kona = 1) -0.06 0.11 E.m. +0.21 0.17 E.m.
Menntun (háskólamenntun = 1) -0.12 0.13 E.m. -0.12 0.12 E.m.
Aldur barna (barn eldra en sex ára á
heimili = 1)
+0.37 0.11 p < .001 +0.36 0.11 p < .01
a. Báðir vinna heima -0.37 0.14 p < .05 -0.12 0.18 E.m.
b. Maki vinnur heima, ég á vinnustað -0.08 0.17 E.m. -0.06 0.17 E.m.
c. Ég vinn heima, maki á vinnustað -0.37 0.17 p < .05 -0.11 0.21 E.m.
Víxlverkun; Mæður í fjarvinnu - - - -0.46 0.22 p < .05
Adj. R2 7% 8%
F-próf (tvíhliða próf) F = 4,4; Df = 6; p < .001 F = 4,4; Df = 7; p < .001
Hópur d., „Báðir foreldrar vinna á vinnustaðnum“, var notaður sem viðmiðunarhópur = 0.
E.m. = Ekki marktækt (tvíhliða próf).
Í báðum greiningum má sjá að ef ekki er barn sex ára eða yngra á heimilinu þá eru jákvæðar breyt-
ingar á samþættingu vinnu og umönnunar, að teknu tilliti til annarra breyta í jöfnunni. Í fyrri grein-
ingunni, án víxlverkunar kyns og staðsetningar vinnunnar, má sjá að ef svarandinn vinnur heima
hefur það marktæk neikvæð áhrif á breytingar á samþættingu vinnu og umönnunar (hópar a. og c.)
að teknu tilliti til annarra breyta í jöfnunni. Kyn og menntun hafa ekki marktæk áhrif.
Í greiningu 2 er víxlverkun kyns (mæðra) og heimavinnu bætt við og þá má sjá að mikið dregur
úr áhrifum staðsetningar vinnunnar og verða þau ómarktæk. Áhrif kyns snúast við í greiningu 2 og
sýnir stuðullinn nú jákvæð áhrif kyns (mæðra) á samþættinguna, en þó ekki marktæk. Heildarniður-
staða seinni greiningarinnar, þar sem víxlverkun heimavinnu og kyns er bætt við, er að mæður sem
unnu fjarvinnu heima sé hópur sem sérstaklega hefur fundið fyrir erfiðleikum við samþættingu vinnu
og umönnunarábyrgðar vegna farsóttarinnar, þegar tekið er tillit til annarra breyta í jöfnunni samtímis.
Marglínuleiki (multicollinearity) var skoðaður með því að skoða „variance inflation factor“ (VIF)
fyrir allar breytur. Hæsti VIF-stuðullinn var 3,6, sem er undir viðmiðunarmörkum til að greina marg-
línuleika (Robinson og Schumacker, 2009).
Umræða
Í þessari grein voru áhrif fyrstu bylgju COVID-19 á verkaskiptingu umönnunar og heimilisstarfa
greind meðal starfandi foreldra með maka og barn undir 18 ára á heimili. Þá var skoðað hvaða áhrif
farsóttin hafði á samþættingu launavinnu og umönnunarábyrgðar og hvort áhrif hennar hafi verið
ólík á mæður og feður.
Lykilþáttur í þessari greiningu er staðsetning vinnunnar, þ.e. hvort foreldrar unnu starf sitt heima
eða á vinnustaðnum enda benda erlendar rannsóknir til að hún skipti verulegu máli (Dunatchik o.fl.,
2021; Lyttelton o.fl., 2020). Starfandi foreldrum með maka og barn yngra en 18 ára á heimili var
skipt í fjóra hópa byggt á hvar svarandi og maki sinntu vinnu sinni: a. báðir foreldrar vinna heima
(n=160), b. maki vinnur heima, en svarandinn vinnur á vinnustaðnum (n=73), c. svarandinn vinnur
heima, en maki vinnur á vinnustaðnum (n=95), og d. báðir foreldrar vinna á vinnustaðnum (n=101).
Alls eru þetta 430 svör af þeim 653 sem voru í könnuninni.
Menntun svaranda hefur sterkt tengsl við breytingar á staðsetningu vinnunnar (fjarvinna/stað-
vinna). Fjórir af hverjum fimm svarendum voru með háskólamenntun í hópi a. þar sem svarandi
vann heima og sagði að maki gerði það einnig. Hvorki kyn svaranda né aldur barna tengdist stað-