Íslenska þjóðfélagið - 16.12.2022, Síða 88

Skólaþjónusta sveitarfélaga við nemendur og foreldra: Stefna, skipulag og inntak
88 ..
Aðferð og gögn
Í þessari grein eru birtar niðurstöður um þann þátt í starfsemi skólaþjónustu sveitarfélaga sem skil-
greindur er í reglugerð um þjónustuna (nr. 444/2019) sem stuðningur við nemendur og foreldra.
Greinin er byggð á gagnasafni stærri rannsóknar á skólaþjónustu sveitarfélaga sem hafði að mark-
miði að kanna umgjörð og starfshætti skólaþjónustunnar og hvernig sveitarfélögin standa að því
að tryggja skólum sínum þann aðgang að henni sem þeim ber samkvæmt lögum og reglugerð um
skólaþjónustu (nr. 444/2019)i. Rannsóknin á skólaþjónustu sveitarfélaga var með blönduðu sniði
(e. mixed methods) þar sem eigindlegra og megindlegra gagna var aflað samhliða (sjá t.d. Sigurlínu
Davíðsdóttur og Önnu Ólafsdóttur, 2013). Þrenns konar gagna var aflað: Í fyrsta lagi var spurninga-
könnun send, í janúar til mars 2019, til skólastjóra í leik- og grunnskólum og þeirra sem eru í forsvari
fyrir skólaþjónustu (N = 444) í 59 sveitarfélögum sem höfðu samþykkt þátttöku. Þau sem svöruðu
fyrir hönd skólaþjónustunnar voru í langflestum tilvikum yfirmenn skólaskrifstofa, en 90% svarenda
höfðu eigin skólaþjónustu með föstum starfsmönnum, eigin skólaþjónustu og aðkeypta þjónustu í
bland eða skólaþjónustu í byggðasamlagi. Þau 10% svarenda sem störfuðu hjá sveitarfélagi sem rak
ekki skólaskrifstofu gátu verið sveitarstjórar. Tölur um viðtakendur og svarhlutfall má sjá í töflu 1.
Tafla 1. Viðtakendur og svarhlutfall í spurningakönnun til skólastjóra leikskóla og grunn-
skóla og forsvarsaðila skólaþjónustu
Viðtakendur Úrtak Svör Svarhlutfall
Skólastjórar leikskóla 224 130 58%
Skólastjórar grunnskóla 170 101 59%
Í forsvari fyrir skólaþjónustu 50 37 74%
Alls 444 268 60%
Spurningarnar í könnuninni tóku mið af reglugerð um skólaþjónustu sveitarfélaga (nr. 444/2019) og
beindust að viðhorfum svarenda (t.d. hversu skýra eða óskýra þeir töldu umfjöllun um skólaþjónustu
í skólastefnu sveitarfélagsins vera) og mati þeirra á starfsháttum skólaþjónustu (t.d. hvers konar um-
sóknareyðublöð eru tiltæk á vegum skólaþjónustunnar). Spurningarnar voru greindar í fimm aðal-
flokka: 1) Skipulag skólaþjónustu sveitarfélaga, 2) stefnu sveitarfélaga um skólaþjónustu, 3) við-
fangsefni og starfshætti skólaþjónustu, 4) starfsskilyrði skólaþjónustu og 5) opnar spurningar um
samstarf skólaþjónustu við ýmsa aðila og stofnanir, og áskoranir um að mæta kröfum um menntun
fyrir alla.
Í öðru lagi voru tekin viðtöl við átta fræðslustjóra eða yfirmenn skólaþjónustunnar (í niðurstöðum
er vísað til þeirra sem fræðslustjóra) og ellefu deildarstjóra sem oftast voru einnig sálfræðingar, aðra
sálfræðinga, sérkennsluráðgjafa fyrir bæði leik- og grunnskóla og talmeinafræðinga, alls nítján við-
töl, í fimm völdum tilvikum. Viðtölin voru tekin á tímabilinu mars til maí 2019. Viðtalsramminn tók
mið af spurningakönnuninni og innihélt sömu aðalflokka og miðaði að því að fá efnismeiri svör um
þá en fengust í spurningakönnuninni.
Í þriðja lagi voru greind helstu stefnuskjöl um skólaþjónustuna sem birt eru á vef sveitarfélag-
anna í tilvikunum fimm þar sem viðtölin voru tekin, t.d. umfjöllun um skólaþjónustu í skólastefnu
sveitarfélaganna og upplýsingar á vef þeirra frá skólaskrifstofum um eigin starfsemi. Þessum upp-
lýsingum var safnað 2019–2020.
Gögnin voru greind á ólíkan máta eftir eðli þeirra. Úr niðurstöðum spurningakönnunarinnar var
gerð grunnskýrsla (e. sourcebook)ii. Í henni er að finna þrenns konar greiningu á öllum 28 spurn-
ingum spurningalistans, sem flestar voru í nokkrum liðum þannig að um er að ræða greiningu á
85 spurningaliðum. Fyrir hvern spurningalið er í fyrsta lagi birt tafla, ásamt myndriti, af dreifingu
svara allra þátttakenda, heildarfjölda gildra svara og fjölda þeirra sem tók ekki afstöðu eða svaraði
ekki viðkomandi spurningu. Í öðru lagi er greining á svörum eftir starfsvettvangi svarenda (grunn-