Íslenska þjóðfélagið - 16.12.2022, Síða 115

Sunna Símonardóttir og Hlédís Maren Guðmundsdóttir
115 ..
Já, hvernig lífið myndi breytast, bara það sem þú sagðir, bara minna persónulegt
frelsi. Ég held að tíminn myndi bara snúast rosalega mikið um börnin, en ekki
mig og ferilinn minn, næstu 18 til 20 árin (Alda)
Það er áhugavert að sjá hve skýr aðgreining er á milli þess sem er talið tilheyra lífinu fyrir og eftir
börn. Hlutir eins og ferðalög, skemmtanalíf, vinátta, frítími og leikur víkja fyrir því að vera alltaf á
vaktinni, sem einkennist af svefnleysi, ábyrgð, bindingu og algjörri helgun.
Í rýnihópunum og einstaklingsviðtölum voru konurnar allar spurðar að því hvort þær langi til
þess að eignast börn. Af þeim 14 konum sem tóku þátt sáu fjórar eindregið fyrir sér að eignast börn
í framtíðinni, tvær vildu ekki eignast börn sjálfar, en önnur var opin fyrir ættleiðingu eða því að taka
barn í fóstur, og átta konur voru óákveðnar – höfðu ekki tekið ákvörðun af eða á. Eftirfarandi frá-
sögn Öldu lýsir vel viðhorfi flestra viðmælenda til barneigna þar sem það að eignast barn tilheyrir
óræðri framtíð:
Þetta er eiginlega næstum því sama svar og við vorum með [allar hlæja]. Við
erum báðar svona opnar fyrir því, en ekki núna og finnst að við munum fórna
ógeðslega miklu af lífinu okkar ef við gerum það núna (Alda)
En þó að barneignir séu í augum flestra kvennanna eitthvað sem þær sjá fyrir sér virðist rétti tíminn
alltaf vera utan seilingar. Það að vera „tilbúin“ til að eignast börn var tengt hugmyndum um sjálfs-
uppfyllingu, en einnig mati á hæfni þeirra til að vera „góðar“ mæður sem eru tilbúnar til þess að setja
ávallt hagsmuni barnsins í forgrunn:
Já, mér finnst bara, mig langar bara að hafa mig í fyrsta sæti. Og það er svo margt
sem mig langar til að gera sem að ég myndi ekki geta gert og, þú veist, myndi
ekki endilega vilja gera ef ég ætti börn og mér finnst bara eitthvað svo, ég veit
það ekki, mig langaði alltaf í börn, hélt alltaf að ég myndi eignast börn, ung eins
og mamma og svona, en svo bara er svo margt sem að er hægt að gera og lifa
og svo, mér finnst bara eitthvað svo bilað núna að eignast börn svona snemma,
af því að, æj ég veit það ekki, það er svo stuttur tími til að bara setja sjálfan sig
í fyrsta sæti (Birna)
Það að vera „tilbúin“ til þess að verða móðir er því að einhverju leyti menningarlega skilgreint og í
frásögnum margra kvennanna er skýrt að „mörkin færast alltaf“ (Áslaug) eftir því sem þær nálgast
þau. Ný mörk taka við því alltaf er hægt að finna gildar ástæður fyrir því að fresta barneignum. Erna
lýsir þessum breytingum á mörkum með gamansömum hætti:
Ég hugsaði alltaf að ég myndi alla vega vilja vera komin í eigin íbúð, en nú var
ég að kaupa eigin íbúð. Það fyrsta sem ég hugsaði var nú þarf ég nýja afsökun.
Þegar við náum markmiðum Sameinuðu þjóðanna þá ætla ég að eignast barn
(Erna)
Áhersla á einstaklingsfrelsi og tíma til að njóta var þannig þátttakendum ofarlega í huga en
líffræðilega „klukkan“ var samt aldrei langt undan. Heppilegustu tímasetningu foreldrahlutverksins
er stýrt með félagslegum viðmiðum sem mæla fyrir um kjörforsendur fyrir foreldrahlutverki og
barnauppeldi (Phoenix o.fl., 1991) og gefa til kynna að konur ættu ekki að eignast börn þar til
þær geta uppfyllt þessar kröfur. Orðræða um „réttar“ aðstæður fyrir móðurhlutverkið felur í sér
fjárhagslegt öryggi og „rétt“ parasamband, en líka réttan aldur, það er að konur séu ekki of ungar
en ekki of gamlar. Hrönn er meðvituð um að frjósemisskeið hennar muni ekki vara að eilífu, sem
gerir hana meðvitaða um ákveðinn lokafrest „áður en ég verð 35 ára, því það er eitthvað svo, áður en
eggin verða slæm eða eitthvað,“ sem vísar í algengt stef í frásögnum viðmælenda um að þótt hægt sé
að teygja frjósemistímann teygist hann ekki endalaust. Viðhorf Hrannar og fleiri viðmælenda endur-
spegla þannig algengar orðræður um vaxandi áhættu fyrir bæði móður og barn sem samsvarar aldri