Íslenska þjóðfélagið - 16.12.2022, Síða 117

Sunna Símonardóttir og Hlédís Maren Guðmundsdóttir
117 ..
sé tímafrek, barnamiðuð og kostnaðarrík og taki mið af sérfræðiþekkingu hvers tíma fyrir sig (Hays,
1996). Viðmælendur lýsa þannig mikilvægi þess að foreldrar taki ábyrgð með því að kynna sér við-
eigandi upplýsingar til þess að vera betur í stakk búin til þess að mæta börnum sínum:
Embla: Í dag búum við yfir svo miklum upplýsingum sem hafa kannski alltaf
verið til, en þær eru svo aðgengilegar núna [hinar jánka] þannig að mér finnst það
pínu á ábyrgð foreldra að fræða sig um alls konar, af hverju það sem þú ert að
gera gæti verið skaðlegt og eitthvað svona, en maður getur kannski ekki bleimað
fólkið sem vissi ekki betur, sem hélt bara ókei ég er alltaf að segja dóttur minni
að hún sé of feit, en það er bara af því að ég vil að hún sé heilbrigð, en skilurðu?
Alda: en svo er hún kannski alveg heilbrigð
Embla: já, eða þú veist og ef þú hefur raunverulegar áhyggjur af heilsufari barns-
ins þíns þá getur þú kannski bara reynt að elda hollari mat, ef þú hefur tök á því,
eða eitthvað.
Í þessari tilvitnun birtast okkur áhugaverð stef úr hugmyndafræði ákafrar mæðrunar þar sem gert
er ráð fyrir því að aðgangur nútíma foreldra að góðum vísindalegum upplýsingum stuðli að betra
foreldrahlutverki og fyrirbyggi skaðlegt uppeldi eða orðfæri sem særir barnið og veldur því van-
líðan. Ábyrgðin er því á herðum mæðra að rannsaka hvert mál í kjölinn til að fyrirbyggja ónærgætin
samskipti og leita leiða til þess að bregðast við með „réttum“ leiðum, eins og að elda hollari mat.
Þær kröfur sem viðmælendur telja að gerðar séu til foreldra, og sérstaklega mæðra, nýta orðfæri úr
uppeldisritum og almennri orðræðu um mikilvægi sérfræðingsmiðaðs uppeldis og þær lýsa „pressu á
að uppeldið sé fullkomið ... svo að dóttir mín eða sonur verði allavega næs manneskja“ (Alda). Þær
ræða um mikilvægi örvunar og leiks og fjölbreytts fæðis en einnig hlutverk foreldra þegar kemur að
því að „þjálfa gagnrýna hugsun“ (Karítas). Þær lýsa ákveðnum frammistöðukvíða og að mikilvægt
sé að uppeldið sé fullmótað og úthugsað og að foreldri „beitir sér til þess að gera það að raunveru-
leika“ (Karítas), en á sama tíma lýsa margar þeirra áhyggjum af því hvort þær muni geta staðið undir
öllum þessum kröfum sjálfar.
Birtingarmyndir kvíða í viðtölunum eru ekki aðeins einstaklingsbundnar heldur má segja að
kvíði vegna óvissrar framtíðar sé ákveðið leiðarstef. Margir viðmælendur lýsa þannig viðhorfi sínu
til umheimsins sem óöruggs staðar sem er á barmi hamfarahlýnunar og óafturkræfra lofstlagsbreyt-
inga. Konurnar velta því margar upp að heimurinn verði ekki ákjósanlegur staður til þess að búa á
þegar börnin sem getin eru í dag alast upp og komast á fullorðinsár. Þær telja að það sé því í raun
mikill ábyrgðarhluti að velja það að eignast barn sem síðan þarf að takast á við áskoranir sem fylgja
breyttum heimi:
Þú getur ekkert farið á netið án þess að sjá bara já þetta er að fara að gerast, bara
til hvers á ég að nenna að eiga barn til þess að vera bara. Pælið í að útskýra fyrir
barninu þegar það er 27 ára bara in the wasteland, bara sorrý ég vissi að þetta var
að fara að gerast, en baby (Margrét)
Viðmælendur virðast fylgjast vel með fréttaflutningi af loftslagsmálum og þær þekkja vel til mála-
flokksins og vísa í úttektir, samþykktir og sérfræðingsorðræðu máli sínu til stuðnings. Sumar upplifa
jafnvel umræðuna í dag sem ákveðna „heimsendastemning[u]“ (Erna) og setja samansemmerki á
milli þess álags sem börn valda mæðrum sínum og þess álags sem offjölgun hefur á jörðina:
Þú veist í samfélagi dagsins í dag þá ættum við auðvitað ekkert að vera að fjölga
okkur sko (hlær), þannig að ég einhvern veginn svona, fyrir utan álagið sem
þetta setur á mann, þú veist, svefnleysið, áhyggjurnar, global warming, þú veist
(Anna)