Heilbrigt líf - 01.12.1949, Blaðsíða 72

nær tuttugu árum. Tennur Fjallfinna, sem ennþá lifðu að
verulegu leyti upp á gamla móðinn, það er að segja á hrein-
dýrakjöti, hreindýramjólk og silungi, voru allgóðar, en
Finnlappar þeir, sem flosnað höfðu upp af heiðunum og
tekið sér bólfestu við sjó fram, höfðu afleitar tennur, enda
var afkoma þeirra slæm, og sumir lifðu við hálfgerðan
sult og seyru. Ég átti þess kost að skoða allmargar beina-
grindur Finnlappa, sem talið var, að dáið hefðu í kringum
1800. I hauskúpum þeirra sást naumast skemmd tönn.
Fróðir menn telja, að tannáta hafi verið mjög sjaldgæf
í Færeyjum fram um miðja 19. öld. Fram til þessa lifðu
íbúarnir mest á kjöti, sem oftast var vindþurrkað, fiski og
mjólk, ásamt nokkru af kornmat. Árið 1856 var verzlunar-
einokun fyrst afnumin í Færeyjum, og breyttust þá lifn-
aðarhættir manna smám saman, og tannáta tók að gera
meira og meira vart við sig.
Skoðanir munu nokkuð skiptar um það, hvort verulega
hafi borið á tannátu hér á landi á umliðnum öldum. Jón
Steffensen prófessor rannsakaðí fyrir nokkrum árum all-
margar beinagrindur úr Þjórsárdal, og komu þá í leitirnar
um 1100 tennur, og var engin þeirra með ótvíræð merki
um tannátu. Skúli Guðjónsson prófessor virðist líka hall-
ast að því, að tannsjúkdómar hafi verið næsta sjaldgæfir
til forna. Aðeins á einum stað telur hann, að getið sé um
tannsjúkdóm í fornritum vorum, og er það í Biskupasög-
unum. Segir þar frá konu einni, er tók jaxlverk, og varð
einn jaxlinn svo laus, að henni varð að engu nýtur. Konu-
tetrið hafði ekki í annað hús að venda en ákalla hinn
heilaga Jón biskup, og batnaði henni við það að fullu.
Nú er það svo, að sagnaritarar vorir höfðu oftast frá ein-
hverju markverðara að segja en tannpínu, en sennilegt er
þó, að oftar væri jaxlverks getið, ef algengur hefði verið.
Árið 1905 grófu þeir Vilhjálmur Stefánsson og J.
Hastings upp og tíndu saman hauskúpur og beinagrindur
70 Heilbrigt líf