Úrval - 01.08.1955, Blaðsíða 74

72
ÚRVAL
■brjósti og þá um leið nánum,
líkamlegum tengslum við móð-
urina, situr það eftir með ófull-
nægða þörf, og þegar svo kyn-
hvötin vaknar með gelgjuskeið-
inu, getur hún samsamast þess-
ari ófullnægðu þörf úr frum-
bernsku eftir líkama móðurinn-
ar. Á unglinginn geta þá sótt
draumar og hugmyndir, sem
hann skelfist, og sem orsaka
sjúklega sektartilfinningu og
torvelda honum náttúrleg kynni
af stúlkum. Þetta er þó aðeins
önnur hlið duldarinnar.
Hin er sú, að vegna valda-
aðstöðu föðurins, og einnig
vegna þess, að drengnum finnst
faðirinn „keppinautur" þegar
um er að ræða löngun hans til
að halda hinum nánu tengslum
við móðurina, verða tilfinningar
drengsins í garð föðurins tví-
bentar (ambivalent): annars-
vegar ást og aðdáun, hinsvegar
ótti og hatur. Óvildina, sem
drengurinn vill ekki viðurkenna
fyrir sjálfum sér, bælir hann
niður, en til þess að geta haldið
þessum tilfinningum niðri, þarf
mikla sálarorku, sem ella hefði
mátt nota í jákvæðum tilgangi.
Þessar niðurbældu óvildartil-
finningar geta auk bess leitað
sér útrásar í margskonar tauga-
veiklunareinkennum. Ödipus-
duldin hefur verið skýrð þannig
á alþýðlegu máli, að hún sé nið-
urbæld ósk um að drepa föð-
urinn og giftast móðurinni.
Hjá Trobriöndum er enginn
grundvöllur fyrir óvild í sam-
búð föður og sonar, þar eð hlut-
verk föðurins er aðeins að vera
vinur og félagi og hjálparhella
barnsins, en valdið lagt í hendur
móðurbróðurins. Með því að
barnið ákveður sjálft hve lengi
tengsl þess við heimilið vara og
með því að líf þess á gelgju-
skeiðinu er sérlega frjálst, skap-
ast ekki þeir árekstrar milli föð-
ur og sonar, sem algengir eru
hjá okkur. Þörf barnsins fyrir
náið samband við móðurina er
auk þess fullnægt. En seinna á
ævi barnsins kemur til sögunn-
ar ströng bannhelgi, sem skilur
að bróður og systur. Malinowski
telur sig hafa gengið úr skugga
um, að Ödipusduld sé óþekkt
fyrirbrigði í fjölskyldum Tro-
brianda, en að annað form
hennar megi merkja í þjóðsög-
um og draumum fólksins sem
fjandsamlega afstöðu til móð-
urbróðurins og kynórabland-
innar afstöðu til systurinnar.
Þessi afbrigðilega Ödipusduld
virðist þó miklu veikari en í
ættföðurlegum þjóðfélögum, og
er skýring Malinowskis sú, að
duldin sé hjá Trobriöndum
bundið við aðiía, sem eru fjar-
skyldari, og sé því ekki hlaðin
jafnsterkum tilfinningum.
Þetta út af fyrir sig er næg
ástæða til að ætla, að minna
sé um geðræna sjúkdóma hjá
Trobriöndum en okkur, en ýms-
ar fleiri ástæður eru til þess
að vænta megi betri geðheilsu
meðal þeirra. Svo heppilega vill
til, að unnt hefur verið að bera