Úrval - 01.04.1956, Blaðsíða 92

90
ÚRVAL
tilliti til barnanna. Þó getur það
ekki talizt óskynsamlegt, að við
leggjum okkar litla lóð á meta-
skálarnar, ef það mætti verða
til að auka örlítið líkurnar á
þ>ví að við eignuðumst efnileg
börn.
P. B.: Ef allar aðstæður til
getnaðar eru hinar ákjósanleg-
nstu, getum við þá fullyrt, að
gáfur, fegurð eða hæfileikar séu
arf gengir ?
J. R.: Þegar um er að ræða
jafnmargbrotna eiginleika og
þá sem skapa fegurð, gáfur eða
hæfileika, er aldrei hægt að full-
yrða neitt frá erfðafræðilegu
sjónarmiði. Hvort foreldri um
sig arfleiðir barn sitt að helm-
ing erfðastofna sinna. Þessari
grundvallarstaðreynd megum
við ekki gleyma. Segja má, að
þótt helmingur af erfðastofn-
um mjög fallegs manns tengist
helming erfðastofna mjög fal-
legrar konu, geti afkvæmið orð-
ið einstaklega ljótt. Og sama
máli gegnir án efa um gáfur
og hæfileika. Hið eina, sem við
getum sagt með vissu er, að
meirj líkur eru til þess að barn
verði fallegt eða gáfað, ef báðir
foreldrarnir eru fallegir eða gáf-
aðir, heldur en ef þeir væru
báðir ljótir og heimskir. Hér
getur aldrei orðið um neina
vissu að ræða, aðeins auknar
líkur, og hve mikil sú aukning
á líkum er, getum við heldur
ekki sagt með neinni nákvæmni.
Þér munið hverju Bernard
Shaw svaraði dansmærinni ísa-
dóru Duncan, þegar hún kvaðst
vilja eignast barn með honum
og bætti við: „Það yrði dásam-
legt barn, sem hefði fegurð mína
og gáfur yðar.“ Shaw var ekki
á sama máli. „Hugsið þér yður,“
sagði hann, „ef barnið fengi feg-
urð mína og gáfur yðar.“
Við getum aldrei verið viss
í okkar sök nema þegar um er
að ræða arfgengi einfaldra eig-
inleika, sem háðir eru einum
erfðastofni. Þessa erfðastofna
köllum við ,,mendelska“, í höf-
uðið á þýzka munkinum Men-
del, sem talinn er höfundur
erfðafræðinnar. Til dæmis get-
um við verið viss um, að hjón
sem bæði eru mjög ljóshærð,
muni eignast ljóshærð börn. Blá-
eyg hjón eignast líka áreiðan-
lega bláeyg börn, og hjón sem
bæði eru af O-blóðflokki, eign-
ast börn af sama blóðflokki.
P. B.: Teljið þér möguleika
á því að rækta æðri mannteg-
und á vísindalegan hátt? Eða
koma þannig fyrir málum, að
komið verði í veg fyrir þá sóun
á snilligáfum mannkynsins, sem
nú á sér stað?
J. R.: Persónulega er ég
þeirrar skoðunar, að með til-
styrk sálfræðinnar munum við
geta greint mjög snemma á ævi
einstaklingsins, hvort hann er
gæddur óvenjulegum gáfum —
t. d. í stærðfræði — sem mundi
verða mannkyninu mikill ávinn-
ingur. En ég á ekki von á því
að við getum nokkurn tíma
greint alla snillinga þegar á
SÓUN Á SNILLIGÁFUM
91
bernskuskeiði. 1 því sambandi
vil ég endurtaka það sem ég
sagði um listagáfur. Við vitum
ekki í hverju þær eru fólgnar
eða hvernig þær verða til.
P. B.: Ef maðurinn er í raun-
inni afkvæmi blindrar tilviljun-
ar, þá getur hann tæpast talizt
ábyrgur fyrir því hvernig hann
er. Hvort sem hann hefur hlot-
ið slæma eiginleika í arf, slæmt
uppeldi eða heilafrumur hans
skaddast af völdum sjúkdóms,
hlýtur hann frá sjónarmiði vís-
indanna að vera án sakar og
verðskulda meðaumkun. Eða
hvað finnst yður?
J. R.: Vissulega. Brotlegui’
maður á sér alltaf afsökun, er
alltaf verðugur meðaumkunar,
að því leyti sem hegðun hans,
hver sem hún er, hefði ekki eins
og allt var í pottinn búið, getað
orðið önnur. í sumum tilfellum
eru orsakir afbrota augljósar
— slæmt uppeldi, sjúkdómar,
geðbilun, ofdrykkja. En við
skulum ekki blekkja sjálf okkur.
Jafnvel þótt orsakirnar séu
vandfundnar, eru þær fyrir
hendi. I augum líffræðingsins er
tæpast nokkur munur á manni,
sem ekki er talinn siðferðilega
ábyrgur gerða sinna og manni
sem er heill heilsu og hefur alla
hæfileika óskerta — þ. e. manni
sem er fyllilega ábyrgur gerða
sinna. Af slíkri trú á algert á-
byrgðarleysi mannsins leiðir þó
engan veginn, að afbrotamönn-
um skuli ekki refsað — ef það
er staðfest, að refsing sé eina
ráðið til þess að halda frá af-
brotum þeim einstaklingum, sem
gætu fallið í freistni, ef þeir
ættu ekki refsingu yfir höfði sér.
Hegðun manna stjórnast, að
nokkru leyti að minnta kosti, af
því aðhaldi, sem samfélagið veit-
ir einstaklingnum.
Veit vití sínu.
í þoi-pi einu úti á landi var stálpaður drengur, sem ekki
þótti stíga í vitið, og- iðjuleysingjarnir í þorpinu léku sér oft
að því að spila með hann. Einkum var það eitt, sem þeir
léku oft og höfðu gaman af.
Þeir létu drenginn rétta fram lófann og létu síðan einn fimm-
eyring og einn tíeyring í hann og mátti drengurinn velja sér
hvorn skildinginn sem hann vildi. Það brást ekki, að hann tók
alltaf fimmeyringinn, iðjuleysingjunum til mikillar skemmtunar.
Góðviljuð, gömul kona var einu sinni áhorfandi að þessum
leik. Tók hún drenginn á eintal og sagði: „Veiztu ekki, að
þótt tíeyringurinn sé minni en fimmeyringurinn er hann verð-
meiri?"
„Auðvitað veit ég það," sagði drengurinn og brosti. ,,En ef
ég tæki tíeyringinn, mundi ég ekki fá fleiri fimmeyringa."
—- Farmer's Weekly.