Bókasafnið - 01.01.2002, Qupperneq 11

Háskóla íslands á þessum árum. Einkatölvan leysti
prentarann fljótlega af hólmi en hún fór að verða
almenn á stofnunum á árunum 1987-1990.
Litlar rannsóknarstofnanir lögðu margar hverjar
ekki í að koma sér upp aðgangi að gagnasöfnum og
þurftu bókasafnsfræðingar og sérfræðingar þessara
stofnana að leita til þeirra sem aðgang höfðu ef fólk
vildi nýta sér beinlínuleitirnar. Töluvert var um það,
enda tekur mikinn tíma að fletta prentuðum gagna-
söfnum í leit að heimildum.
Gagnasöfn á geisladiskum
Gagnasöfn á geisladiskum leystu beinlínuleitir að
hluta til af hólmi um og fyrir 1990. Læknisfræðibóka-
safn Landakots-
spítala reið á vað-
ið og keypti lækn-
isfræðisafnið/út-
dráttanitið Med-
line á geisladisk-
um árið 1988.4
Kom þessi þróun
einkum til af því
að geisladiskar
voru mun hand-
hægara og ódýr-
ara útgáfuform en
prentuð útdrátt-
arrit sem mörg
söfn keyptu áfram
samhliða því að
bjóða upp á bein-
línuleitir. Með til-
komu gagnasafna á geisladiskum var einnig komið til
móts við kröfur notenda um að leita sjálfir að þeim
upplýsingum sem þá vanhagaði um. Framsæknir
bókasafnsfræðingar héldu námskeið fyrir notendur í
upplýsingaleitum á geisladiskum en leituðu einnig
sjálfir, bæði fyrir starfsmenn stofnana sinna og fyrir
aðra sem ekki höfðu aðgang að slíku á vinnustað
sínum.
Rafræn tímarit og samkaup bókasafna
Samhliða þróun í aðgengi að gagnasöfnum varð mikil
breyting á útgáfu tímarita og var hún óðum að færast
á Internetið samhliða prentaðri útgáfu. Framsækn-
ustu söfnin, svo sem bókasafn Landspítalans, riðu á
vaðið um kaup á rafrænum tímaritum og á safninu
var boðið upp á tímarit á tölvutæku formi nálægt ára-
mótunum 1995 og 1996.s
Bókasafn Landspítalans hafði einnig forgöngu um
að söfn á sviði lækna- og heilbrigðisvísinda samein-
uðust um að kaupa aðgang fyrir starfsmenn þessara
heilbrigðisstofnana að Ovid-gagnasafninu sem sér-
hæfir sig aðallega á þessum sviðum.
Gagnasöfn á geisladiskum voru dýr og höfðu til
þessa nýst tiltölulega fáum. Það var því eðlileg þróun
að bókasafnsfræðingar hefðu forgöngu um samvinnu
og samkaup til þess að upplýsingarnar yrðu fleirum
aðgengilegar og söfnin réðu við kaupin.
Tímamót urðu í þessum málum hinn 11. septem-
ber 1997. Þá var haldið málþingið Upplýsingar á Inter-
neti - málþing um aðgang atuinnulífs og vísindasamfélags
að upplýsingum. Þingið var haldið á vegum Félags
bókavarða í rannsóknarbókasöfnum og Landsbóka-
safns íslands - Háskólabókasafns en frumkvæðið
kom frá grasrótinni, þ.e. áhugasömum bókasafns-
fræðingum. Á málþinginu, sem var sótt af bókasafns-
fólki, vísindamönnum og stjórnendum, kom m.a.
fram að meðal þátttakenda var mikill áhugi á sam-
eiginlegum að-
gangi að gagna-
söfnum. Ennfrem-
ur sýndi könnun,
sem greint var frá
á þinginu og gerð
var í bókasöfnum
sama ár, mikinn
áhuga innan safn-
anna á samkaup-
um. Könnunin var
unnin að frum-
kvæði grasrótar-
innar og bóka-
safns Háskólans á
Akureyri sem sá
um framkvæmd
hennar. Alls lýsti
41 safn af 50 sem
þátt tóku í könnuninni, áhuga á slíkri samvinnu og
samkaupum.
Dr. Leslie Campbell Rampey, bókasafnsfræðingur
frá Georgíufylki í Bandaríkjunum, var gestafyrirlesari
á málþinginu. í erindi hennar kom fram að fylkis-
stjóri Georgíu hafði innleitt lottó í fylkinu til þess að
standa straum af kostnaði við að kaupa aðgang að
gagnasöfnum. Öll bókasöfn í fylkinu, frá virtustu há-
skólasöfnum niður í smæstu almenningssöfn, gátu
því boðið viðskiptavinum sínum upp á ókeypis leitir í
fjölbreyttustu gagnasöfnum heims. Verkefnið nefnist
GALILEO (Georgia Library Learning Online) og var
hleypt af stokkunum í september árið 1995.6 Vakti
fyrirlestur dr. Leslie verðskuldaða athygli og áhuga á
að koma á víðtækum samkaupum hérlendis. Dr.
Leslie er mikill íslandsvinur og í tölvupósti milli
hennar og undirritaðrar hafði málefnið borið á góma
- hún kvaðst fegin kynna íslenskum gangasafnanot-
endum GALILEO ef það gæfi henni tækifæri til þess
að koma til íslands. Það er ánægjulegt til þess að vita
að áhugi bandarísks bókasafnsfræðings á íslandi
skuli hafa orðið hvatinn að þessari tímamótaráð-
stefnu.
t>e poeT\-
jtejin tnrt jir^lnm
þn uuiwmei(Vf’D« cr°m
uuAf-noþ uf-lnmtl. rtokpxum
rttuuu.- f- nt noL L eimy
noþfunnu- ntfleu’-nolrrrm-no
mLulroi.-' noL xUr Ptutptufoa ■
ntuutliT'ntuuocr crrreo
'n.l uuerrreoTl douuttfdcremo
AlmAÍmco Cot rmnno milnft-o.
dAt~ Uu*run .utk miniícc mir
rnxn* Coor itMie- icor
LetLw. G^ot \lm’AÍ,irioo tlu
himt UUOJ*<c(-,TOf.
SúV' ■
I 1-da m Annun fomAn.\c coor
| f°T*rÍ-pi* j-oi' c^ipmip ipi|ino
• ^xnA^icc po-liTA
'l Cotad uutlleon- uutfWm*
: ctíti f|'Al-)tcU 1. crAfr.Ttuf4un
Xa UUtcUr ^AnTAnne' H
Z.a|)i uut fAnne-.’H dtnAn uutl
\ |i; lcon 'CX.p tiurA-Vnne'.
fV’O u i nort tielt <>ccoxtAfú.\penttvf®-'
ij'T’tUe- 'ucntr trefum •Jotnccm.'mowif
.í| \ilum nc-njwnrwúunT- nec t V.o
‘ 1 rs uirf<c ortii’Cfrmv
'fktiU &
Opna úr þýsku pergamenthandriti frá því um 800.
BÓKASAFNIÐ 26. ÁRG. 2002
9