Læknaneminn - 01.12.1980, Side 15

oft indicerud auk röntgenmynda, jafnvel þó barnið
hafi engin einkenni.
Einkenni fara eftir stærð og legu aðskotahlutar-
ins. Stórir hlutir lenda venjulega proximalt og valda
augljósum einkennum en minni hlulir lenda gjarnan
í einhverjum bronchus og valda vægari einkennum.
AÐSKOTAHLUTUR í EFRI LOFTVEGUM
Aðskotahlutur, sem hafnar í efri loftvegum, veld-
ur venjulega algjörri lokun eða mjög áberandi stri-
lor. Oft má losa hlutinn með því að þrýsta snöggt
ofarlega á kvið barnsins og þrýsta þannig þindinni
upp. Veldur þetta yfirþrýstingi í lungum, sem oft
nægir lil að losa hlutinn. Takist það ekki má reyna
að losa hlutinn með laryngoscopi og töng. Ef þetta
mistekst verður að gera coniotomiu.
AÐSKOTAHLUTIR í NEÐRI LOFTVEGUM
Ástand þessara barna er sjaldan mjög brátt. Að-
skotahluturinn lendir venjulega í bronchi eða enn
minni loftvegum. Oft er um að ræða stridor og er
hann þá mýkri en tracheal stridor. Við skoðun má
stundum sjá ójafnar öndunarhreyfingar, séu báðir
helmingar brjóstsins bornir saman. Við hlustun heyr-
ast minnkuð öndunarhljóð. Sé aðskotahluturinn rönt-
genþéttur er greiningin auðveld, en annars má oft
greina aðskotahlutinn í skyggningu.
Finnist merki um aðskotahluti eða ef grunur er
fyrir hendi skal gera bronchosocopiu.
Coniotomia
Ef þrengslin í larynx eru svo mikii að lífi barns-
ins er hætta búin skal gera coniotomiu. Þetta er hægt
að framkvæma með grófri nál sem stungið er í gegn-
um membrana cricothyroidea og inn í trachea.
(Mynd 8.) Áður verður að sveigja höfuð barnsins
aftur til að fixera larynx. Fáist ekki nægilegt loft-
streymi má fjölga nálum. Séu nálar ekki fyrir hendi
má notast við hníf og koma einhverjum holum hlut
í gatið, t. d. slöngu út stethoscopi.
Aldrei skyldi reynt að gera klassíska tracheotomiu
við ófullnægjandi aðstæður. Erfitt getur verið að
hemja blæðingu og hætta á að allt fari úr höndun-
um.
Lohaorð
Grein þessi er nú orðin langhundur hinn mesti og
raunar mun lengri en höfundur ætlaði sér í upphafi.
Læt ég það verða lokaorð min að stridor í börnum
getur verið mjög alvarlegt einkenni, sem enginn
skyldi vanmeta ef ekki á illa að fara. Skal hér settur
punktur. Kristianstad í desember 1980.
Sérstakar þakkir til Þrastar Laxdals lœknis og Ein-
fríðar A rnadótlur lœknanema. Þröstur las yfir hand-
ritið og benti á margt sem betur mátti fara. Einfríð-
ur teiknaði myndir þœr er prýða greinina.
TAFLA 1
Nokkrar orsakir stridors í börnum
BRÁÐAR
Laryngotracheobronehitis
Epiglottitis acuta
Corpus aiienum
Abscessus retropharyngalis
Eftir intubation
Diptheria
Angioödem
Hypocalcemia
KRONISKAR
Stridor laryngis congenitalis
Corpus alienum
Æðaanomaliur
Stenosis subglottica
Stenosis laryngis
Haemangioma (subglottiskt)
Laryngontalacia
TAFLA2
Flokkun croup
Croup
supraglottitis = epiglottitis
infraglottitis
<laryngitis
laryngotracheobronchitis
pseudocroup
TAFLA 3
Einkenni laryngitis og laryngotracheobroncritis
LARYNCOTRACHEO-
LARYNCITIS BRONCHITIS
Hálssærindi
Hósti
Hæsti
Innöndunarstridor
Hálssærindi
Hósti
Hæsi
Innöndunarstridor
Utöndunarhvæs
Slímhljóff
Ronchi
Einkenni hypoxiu (stundum)
LÆKNANEMINN
13