Læknaneminn - 01.10.1996, Page 45

Glasafrjóvgun (In vitro fertilization, IVF)
JOHN A.CRAIG
^ICIBA.GEIGY
mJA D
Ultrasonogram of follicular aspiration
Gonadotropins
and HCG
Ova fertilized in vitro (IVF) with sperm fraction
concentrate. Embryo transferred directly into
uterus, bypassing tubal occlusion
Hormonal stimulation induces
superovulation; ova aspirated
from mature follicles
Mynd 3. Skematísk mynd af ferli glasafrjófgunar.
að auka líkur á getnaði en ekki fleiri en þrír til að minn-
ka líkur á fleirburafæðingu. Með frystingu fósturvísa er
hægt að nota þá er afgangs verða seinna ef parið vill
reyna aftur. Ekki eru allir frystir, einungis þeir er best
koma út. Er þar aðallega miðað við frumufjölda í
hverjum fósturvísi og útlit frumnanna. Frysting fóstur-
vísa er vandasamt og viðkvæmt ferli. Við frystingu
þenst vatnsinnihald frumunnar út og skemmir hana.
Því er notað frostvarnarefni (cryoprotectant) sem kem-
ur í stað vatnsins í frumunum og hindrar frumu-
skemmdir. Þegar frumum er bætt út í frostvarnarefni
skreppa þær saman því vatn leitar út úr frumunum
vegna hærra osmolatitets í utanfrumuvökvanum.
Smám saman kemst á jafnvægi milli utan og inna-
frumuvökva þannig að í stað innanfrumuvatns er kom-
ið frostvarnarefni. Þegar þetta jafnvægi hefur náðst er
hægt að hefja frystingu. Auðveldara er að frysta fóstur-
vísa en eggin sjálf og virðist það að einhverju leyti
tengjast því hversu viðkvæmt frumuskiptikerfi eggsins
(mitotic spindle) og zona pellucida eru fyrir frystingu.
SMÁSJÁRFRJÓVGUN (SF)/ICSI
(INTRACYTOPLASMIC SPERM INJECTION)
1992 birtist grein í Lancet frá hópi í Brussel í Belgíu
um smásjárfrjóvgun eggja með aðeins einni sæðis-
frumu. Helstu hvatamenn þessarar tækni eru Belgarn-
ir van Steirteghem og Devroey. Þessi tækni uppgötv-
aðist í raun fyrir slysni, en 1990 var verið að reyna að
frjóvga egg með tækni sem kölluð er SUZI (subzonal
insemination) en þá er sæðisfrumum komið fyrir milli
zona pellucida og egghimnunnar. Ekki tókst betur til
en svo að sæðisfrumunum var stungið of langt og jentu
innan egghimnunnar. Næsta morgun kom svo í ljós að
eggið hafði frjóvgast. Aður höfðu menn talið að ef egg-
himnan skemmdist myndi eggið ekld þroskast eðlilega
en annað hefur komið á daginn. Fljótlega kom í ljós að
SF reyndist mun áhrifaríkari tækni en SUZI og 1994
höfðu 23.000 egg verið frjóvguð með þessari tækni í
Brussel einni saman.
Hefur þessi tækni valdið byltingu í meðferð ófrjó-
semi þar sem mjög skertri sæðisframleiðslu karlsins er
um að kenna. Við venjulega glasafrjóvgun þarf a.m.k.
eina milljón sæðisfruma per ml. af sæði svo frjóvgun
LÆKNANEMINN
39
2. tbl. 1996, 49. árg.