Læknaneminn - 01.10.1996, Page 66

Taugaklemmur í efri útlim
MIÐTAUG (N. MEDIANUS)
A leið miðtaugar eru einkum tveir staðir þar sem
taugin er útsett fyrir klemmu, annars vegar við úlnlið-
inn og hins vegar rétt neðan við olnbogann.
Carpal tunnel syndrome
(CTS, syndroma canalis carpi)
CTS er til komið vegna klemmu á miðtaug í úlnliðs-
rennu (n. medianus í canalis carpi). Þar liggur taugin í
þrengslum með níu beygisinum fingranna og sérhver
fyrirferðaraukning þar eykur mjög á þrýstinginn.
Algengast er CTS meðal kvenna á aldrinum 40 - 60
ára og er talið að þar skipti miklu aukin bjúgmyndun
vegna breytinga á hormónajafnvægi eða stundum væg
bólga í sinaþeli (tenosynovitis). Þá er CTS einnig vel
þekkt meðal kvenna á meðgöngu, aðallega í lokin, og
ganga einkennin oftast yfir strax eftir fæðingu. Einnig
er CTS vel þekkt með vissum efnaskiptasjúkdómum
s.s. sykursýki, hypothyreosis og acromegali. Meðal
karla er CTS ekki algengt en getur m.a. komið upp eft-
ir áverka eða eftir margra ára vinnu með titrandi verk-
færi.
I byrjun eru venjulegustu einkennin verkur eða dofi
að nóttu og vakna þá sjúklingarnir til að „hrista líf í
höndina“. Verkirnir geta verið í allri höndinni eða úln-
liðnum en dofinn er bundinn við útbreiðslusvæði mið-
taugar. Síðar koma einkennin einnig fram að degi til og
verða stundum meira og minna stöðug með dofa og
rýrnun í vöðvum þumalbungu (thenarvöðvum). Marg-
ir sjúklingar kvarta þá yfir því að missa hluti úr hönd-
unum.
Oft er hægt að greina ástandið á sögunni einni sam-
an. Bank eða ásláttur yfir tauginni í úlnliðsrennu veld-
ur oft straumlíkri tilfinningu á útbreiðslusvæði taugar-
innar og er það kallað jálcvætt Tinel's merki. Ef úln-
liðnum er haldið beygðum í eina mínútu veldur það
einnig oft dofa á útbreiðslusvæðinu og er það kallað já-
kvætt Phalen's próf. Titringstilfinning minnkar fljót-
lega, en tveggja punkta aðgreining eklci fyrr en ástand-
ið er langt gengið. Oft er einnig hægt að finna minnk-
aðan kraft í gagnfærslu (oppositio) þumals og jafnvel
sjá rýrnun í vöðvum þumalbungu eins og áður sagði.
Taugaleiðnirit og vöðvarit geta hjálpað við greiningu
í vafatilfellum en eru sjaldnast nauðsynleg.
Á meðan einkennin eru ekki stöðug (oft aðallega að
nóttu) getur næturspelka (spelka eða umbúðir sem
halda úlnlið beinum, aðeins notuð að nóttu) hjálpað
verulega og stundum dugar hún til að einkennin gangi
yfir. Sum staðar er einnig sprautað blöndu af staðdeyf-
ingu og sterum í úlnliðsrennu og hefur verið Iýst já-
LÆKNANEMINN
56
2. tbl. 1996, 49. árg.