Læknaneminn - 01.10.1996, Page 69

Taugaklemmur í efri útlim
Ef orsökin er staðbundin erting vegna utanaðkom-
andi áhrifa er oft hægt að bæta ástandið með því að
fjarlægja þá ertingu, en við langvinnt ástand þar sem
orsök kannski ekki er þekkt þá er aðgerð oft besta
lausnin. Er þá gerð neurolysa eða losað um taugina
með því að skera á það sem liggur grunnt við hana líkt
og gert er við miðtaugarklemmu.
SVEIFARTAUG (N. RADIALIS)
Klemma á sveifartang
(radial tunnel syndrome)
I hæð við olnbogaliðinn greinist sveifartaugin (n.
radialis) í grunna (sensoriska) grein og djúpa (motor-
iska) grein. Sú djúpa gengur niður í gegnum rétthverf-
anda (m. supinator) og þar sem hún gengur inn í vöð-
vann fer hún undir kant sem oft er stífur og fibrotisk-
ur. Þar getur taugin lent í klemmu og gerist það oftar í
ríkjandi handlegg og einkum við áreynslu, t.d. síendur-
teknar snúningshreyfingar undir álagi eða skyndilega
„nýja“ áreynslu sem sjúklingurinn er óvanur.
Þar sem það er einungis motorisk grein sem lendir í
klemmu þá fylgja þessu ástandi að sjálfsögðu ekki skyn-
truflanir eða dofatilfinning. Aðaleinkennið er verkur,
einkum bundinn við álag og áreynslu og er hann stað-
settur yfir þessum stífa vöðvakanti (s.k. Frohses arcade)
eða þremur til fimm fingurbreiddum neðan við hlið-
læga hnúagnípu (epicondylus lateralis humeri). Verkur-
inn er oft áberandi að nóttu til. Versna þessir verkir við
þreifingu þar yfir og eins við rétthverfu (supinatio)
gegn mótstöðu og eins við sveigju úlnliðs í ölnarátt
gegn mótstöðu. Stundum er hægt að finna kraftminnk-
un við réttingu löngutangar.
Ekki er óalgengt að þessum einkennum sé ruglað
saman við s.k. tennis olnboga (epicondylitis lateralis
humeri), en þá eru eymslin mest yfir hliðlægu hnúa-
gnípu, versna við réttu í úlnlið gegn mótstöðu og koma
ekki að næturlagi.
Ef ekki er hægt að finna og lagfæra ástæðuna t.d. með
breytingum á ytra áreiti s.s. vinnustellingum og þ.h., og
ef einkennin eru þrálát og truflandi íyrir sjúklinginn,
þá er stundum reynandi að gera aðgerð þar sem létt er
á þrýstingnum á tauginni þar sem hún stingur sér inn í
rétthverfanda. Arangur þeirrar aðgerðar er þó ekki
lýsandi góður og skyldi velja sjúklinga til aðgerðar af
sérstakri kostgæfni.
BRAÐAR TAUGAKLEMMUR
Algengasta bráða taugaklemman er án efa CTS sem
þá getur fylgt slæmum úlnliðsáverkum. Eins og áður
sagði þarf að bregðast snöggt við því ella getur taugin
orðið fyrir varanlegum skemmdum á nokkrum klukku-
stundum. Það er því ærin ástæða til að ítreka það að við
alla útlimaáverka á að kanna s.k. „distal status“, þ.e. at-
huga blóðrás, hreyfigetu/krafta og húðskyn handan
(distalt) við áverkann.
HEIMILDIR:
Við samningu greinar þessarar hefur einkum verið stuðst við eftirfarandi
bækur:
1. Handkirurgi - en introduktion. Göran Lundborg; Studentlitteratur,
Lund 1988
2. The hand - diagnosis and indications. Graham Lister; London 1994
3. Controversies in hand surgery. Ed. Robert J. Neviaser; New York
1990
Allar myndir í greininni eru teknar upp úr bókinni „Handkirurgi - en in-
troduktion“ og birtar með góðfúslegu leyfi höfundar svo og leyfi útgef-
anda.
LÆKNANEMINN
59
2. tbl. 1996, 49. árg.