Læknaneminn - 01.10.1996, Qupperneq 105

Rannsóknarverkefni 4. árs læknanema, útdrættir
blóðsýni voru tekin en mælingum á þeim ^er ólokið. Við
frummat á niðurstöðum er því stuðst við mælriígar á gigtar-
þáttum úr fyrri rannsóknum, en seinna verður unnið úr
gögnunum með hliðsjón af mælingarniðurstöðum hinna
nýju blóðsýna. Þá verður m.a. könnuð dánartíðni, stöðug-
Ieiki gigtarþáttanna í blóði og gögnin keyrð saman við
krabbameinsskrár svo dæmi sé tekið.
Niðurstöður: Af þeim 152 sem mættu nú til skoðunar
voru 100 manns (66%) með hækkun á IgM RF, 44 (29%)
með hækkun á IgG RF, 79 (52%) með hækkaðan IgA RF og
90 (59%) með Rose-Waaler titer 1:20 í síðasta jákvæða blóð-
sýni. Samkvæmt 1958 greiningarskilmerkjunum reyndust
16/152 hafa líklega iktsýki (probable RA) og 22/152 örugga
iktsýki (definite/classical RA). Samkvæmt 1987 greiningar-
skilmerkjunum reyndust einungis 8/152 hafa iktsýki.
Af þeim sem höfðu örugga iktsýki voru 82 % með hækk-
un á tveimur eða þremur tegundum gigtarþáttta en einungis
50% þeirra sem höfðu líklega iktsýki (P0.05). Meirihluti
þeirrra sem voru með örugga iktsýki höfðu hækkun á bæði
IgM og IgA RF (77%), með eða án hækkunar á IgG RF bor-
ið saman við 50 % þeirra sem höfðu líklega iktsýki. Allir
sjúldingar sem uppfylltu 1987 greiningarskilmerkin höfðu
hælckun á bæði IgM og IgA RF, með eða án hækkunar á IgG
RF.
Frá því síðasta rannsókn var gerð hafa 17 einstaklingar bæst
við hóp iktsýkissjúklinga, 12 með örugga og 5 með líklega
iktsýki (1958 greiningarskilmerki) en samkvæmt 1987 grein-
ingarskilmerkjunum hefur aðeins einn bæst við í hóp ikt-
sýkissjúklinga. Enginn einn gigtarþáttur virtist hafa mark-
tækt betra forspárgigldi en annar.
Dánartíðni á tímabilinu 1987-96 var heldur hærri meðal
þeirra sem höfðu hækkun á tveimur eða þremur tegundum
gigtarþátta (25%) borið saman við einstaklinga sem höfðu
hækkun á einungis einni gerð gigtarþátta (16%). Einnig var
dánartíðni hærri meðal einstaklinga sem höfðu haft líklega
eða örugga iktsýki (27%) ef miðað er við einstaklinga sem
voru ekki haldnir iktsýki (18%).
Umræða: Ekki er vitað til þess að rannsóknir svipaðar þess-
ari hafi verið gerðar, þ.e.a.s. að sömu einstaklingum með
hækkun á gigtarþáttum hafi verið fylgt eftir í svo langan tíma
(allt að 22 ár). Samkvæmt niðurstöðum oklcar virðist iktsýki
helst vera tengd hækkun á bæði IgA og IgM RF. Þetta er
svipað og lýst hefur verið í öðrum rannsóknum.
Það er áhugavert hve 1987 greiningarskilmerkin ná til
miklu færri einstaklinga samanborið við 1958 greiningarskil-
merkin. Svo virðist sem þau greini ekki iktsýkissjúklinga sem
hafa lítið virlcan eða óvirkan sjúkdóm, jafnvel þótt augljóst sé
t.d. á höndum þeirra að þeir hafi haft iktsýki. Á hinn bóginn
er hætta á að 1958 skilmerkin ofgreini einhverja einstaldinga.
Þannig geta sumir slitgigtarsjúldingar fallið undir iktsýkisskil-
merki, sérstaldega á það við um líklega iktsýki.
Samband ónæmisþroska, ofnæmis og eyrna-
bólgu í 8-9 ára gömlum íslenskum börnum
Héðinn Sigurðsson1.
Ásbjörn Sigfússon2, Ásgeir Haraldsson3, Björn Árdal3,
Helgi Valdimarsson2, Herbert Eiríksson3.
'LHÍ, 2Rannsóknarstofa í Ónæmisfræði Lsp.,
■’Barnaspítali Hringsins Landspítala.
Inngangur: Ónæmissjúkdómar eru algengt vandamál og
þjóðfélaginu dýrir. Það hefur verið margra hald að tíðni
þeirra sé að aukast.
Rannsókn þessi er lítill þáttur í stærra verkefni, sem bygg-
ist á að fylgjast reglubundið með birtingu ofnæmiseinkenna
og þroskun mótefnamyndunar hjá hópi íslenskra barna sem
fylgst hefur verið með frá fæðingu. Tilgangur þessarar rann-
sóknar var að kanna nýgengi hinna ýmsu ofnæmissjúkdóma,
auk eyrnabólgu hjá 8-9 ára gömlum íslenskum börnum og at-
huga hvort mótefnahagur í blóði og munnvatni og fjöl-
skuldusaga um ofnæmi hefði spádómsgildi eða gæfi vísbend-
ingar urn orsakir og þróun ofnæmissjúkdóma hjá börnum.
Efniviður og aðferðir: Þessi afturskyggna rannsókn á 134
börnurn, 8-9 ára gömlum, skiptist í tvo hluta. Annars vegar
var lagður til grundvallar spurningalisti og börnin skoðuð,
metin tíðni ofnæmissjúkdóma og eyrnabólgu og fundið út
hlutfall þeirra barna sem eru með jákvætt húðpróf.
Hinsvegar voru mótefnin IgA í munnvatni og igE í blóð-
vökva mæld með ELISA (enzyme-linked immunosorbent
assay). Síðan voru niðurstöður mótefnamælinga bornar sam-
an við upplýsingar fengnar við klíníska skoðun og niðurstöð-
ur metnar með aðstoð tölfræðilegra prófa.
Niðurstöður: Af þessum 134 börnum reyndust 39.6%
vera með ofnæmi, (14,2% með asthma, 10,4% með ofnæm-
iskvef, 26,1% með ofnæmisútbrot á húð og 0,7% með mat-
arofnæmi). Börn með eyrnabólgur á þessum aldri mældust
26,9%. Prófað var fyrir 13 mismunandi ofnæmisvökum og
reyndust 15,9% barnanna vera með jákvætt húpróf.
Styrkur IgA í munnvatnssýnunum var frá 11,93-14,12
mg/L (meðaltal 135,34: miðgildið 117,44). Styrkur IgE í
blóðvökva mældist frá <0,23 upp í 86,06 KiloUnits/L (með-
altal 6,87: miðgildi 1,75). Með hjálp kí-kvaðratsprófs voru
ólíkir hópar bornir saman. Niðurstöður sýndu sterk tengsl
milli ofnæmis og IgE framleiðslu. Annars vegar þegar IgE var
mælt beint í sermi (P=0,00l6), og hins vegar þegar miðað var
við jákvæðni í húðprófi (0,00044). Tengsl ofnæmis og eyrna-
bólgu sást ekki (P=0,92) en voru greinileg m.t.t. ofnæmis í
fjölskyldu (P=0,0025).
Athugaður var hugsanlegur verndandi þáttur secretory IgA
m.t.t. ofnæmis og eyrnabólgu. Hópnum var þá skipt í þrjá
hópa, lítið, miðlungs eða hátt IgA. Ekki var marktækur mun-
ur á hópunum m.t.t. ofnæmis (P=0,91) eða eyrnabólgu
(0,55).
Að lokum var börnunum skipt í fjóra hópa m.t.t. bæði
styrks serum IgE og scIgA. Af þeim sem höfðu bæði mótefn-
LÆKNANEMINN
95
2. tbl. 1996, 49. árg.