Læknaneminn - 01.10.2002, Blaðsíða 15

Mynd 2: Þegar brjóstholsástunga er gerð er nauðsynlegt að fara ofan við
rifið til að foröast æðar og taugar.
Mynd: Þórdís Ágústsdóttir.
við samfall á lunga t.d. vegna lokunar á berkjum, sem
getur gerst í lungnabólgum eða við illkynja vöxt, en á-
stæðan er þá aukinn neikvæður þrýstingur í fleiðruholi
sem dregur til sín vökva (7).
Við vökvasöfnun í kviðarholi getur orðið vökva-
söfnun í fleiðru. Þetta er talið orsakast af smáum göt-
um í þindinni sem hleypa vökva um sig en einnig
kemur vessakerfið við sögu.
Afrennsli vökva frá fleiðru getur minnkað og vald-
ið því að vökvi safnast fyrir. Þetta er talin vera ástæð-
an fyrir vökvasöfnun í fleiðru við marga illkynja sjúk-
dóma en við meinvörp til eitla og um vessakerfið get-
ur starfsgeta þess minnkað og þar með orðið stífla á
frárennsli. Einnig getur orðið tregða á rennsli vessa til
bláæðakerfisins við hækkaðan bláæðaþrýsting eins og
t.d. við hægri hjartabilun eða þá við heilkenni efri hol-
æðar (superior vena caval syndrome) þar sem æxli
veldur utanaðkomandi þrýstingi á æðina og hindruðu
rennsli. (3).
Krabbamein í fleiðru
Illkynja vöxtur er algeng ástæða fyrir vilsu í fleiðru.
Flestar rannsóknir hafa sýnt að lungnakrabbamein er
algengasta meinið sem þessu veldur en því næst koma
eitlakrabbamein og brjóstakrabbamein. Ofangreind
krabbamein valda um og yfir 75% af illkynja vökva-
söfnun í fleiðru. Önnur krabbamein sem valdið geta
vökvasöfnun í fleiðru eru eggjastokkakrabbamein,
miðþekjuæxli (mesothelioma) og krabbamein frá
meltingarfærum en önnur krabbamein geta einnig
valdið uppsöfnun á fleiðruvökva en þó mun sjaldnar
(7-10).
Uppsöfnun á vökva í fleiðru vegna krabbameina
getur orðið vegna beinna eða óbeinna orsaka (tafla 2)
og er algengasta ástæðan hindrun á vessastreymi frá
fleiðru en sú hindrun getur verið allt frá veggfleiðru til
eitla í miðmæti (11).
Við Iungnakrabbamein er kirtilfrumukrabbamein
(adenocarcinoma) algengasta tegund krabbameina
sem veldur vökvasöfnun í fleiðru en allar tegundir
lungnakrabbameina geta valdið vökvasöfnun. Astæð-
an fyrir þessu er m.a. staðsetning kirtilfrumukrabba-
meina út við fleiðruna og hæfileiki þeirra til að dreifa
sér. Við þckjufrumukrabbamein sem yfirleitt eru
staðsett lengra frá fleiðru er vökvasöfnunin oft afleið-
ing samfalls á berkju og samfalls á lunga í beinu fram-
haldi af því.
Brjóstakrabbamein leiðir mjög oft til vökvasöfnun-
ar í fleiðru og í einni rannsókn voru 48% af konum
nieð brjóstakrabbamein á háu stigi með fleiðruvökva
(12). Fleiðruvökvinn getur verið sömu megin og
krabbameinið, hinu megin cða bæði í hægri og vinstri
fleiðru. Brjóstakrabbamein getur dreift sér til fleiðru á
tvo vegu, annars vegar beint til sömu hliðar í gegnum
eitlakerfið eða þá til sömu hliðar eða mótlægrar hlið-
ar í gegnum blóðkerfið og lifur (7).
Eitlakrabbamein getur vaklið vökvasöfnun í fleiðru
og þá bæði í Hodgkin's og non - Hodgkin's
eitlakrabbameinum en það er þó mun sjaldgæfara í
Hodgkin's eitlakrabbameini. í non - Hodgkin's
citlakrabbameini er algengast að um sé að ræða bein
áhrif á fleiðru með minnkaðri upptöku á vökva en í
llodgkin's eitlakrabbamcini getur það einnig verið
vegna staðsetningar meinsins í eitlum í miðmæti (3,
V).
Rannsókn á fleiðruvökva
Ábcnding fyrir ástungu á brjósthol (thoracentesis) og
Mynd 3: Framkvæmd brjóstholsástunga til greiningar.
Mynd: Þórdís Ágúslsdóttir.
13