Læknaneminn - 01.10.2002, Blaðsíða 38

Ekki náðist viðunandi svörun til að meta árangur með-
ferðar. Hjá Fæðingarskrá eru 222 einstaklingar skráð-
ir með klumbufót á fyrrgreindu tímabili. Nýgengið er
í dag í kringum 1 per 1.000 fæðingar og er kynjaskipt-
ingin svipuð.
Umræður: Athyglisvert er að nýgengi okkar er tölu-
vert hærra en hjá öðrum þjóðum fram til ársins 1996,
en er eftir það sambærilegt við nýgengi hjá öðrum
þjóðum. Einnig er merkilegt að á samanlögðu tímabil-
inu er hlutfall drengja og stúlkna nánast það sama, en
annars staðar í heiminum er gallinn talinn 2 sinnum al-
gengari hjá drengjum en stúlkum.
Ályktun: Nýgengi klumbufóta á íslandi í dag er í
samræmi við tíðnitölur annars staðar í heiminum. Lík-
legast er að nýgengið fari áfram lækkandi eða standi í
stað á næstu árum
Áhrif erfða og umhverfis á fyrstu æviárum:
Samanburður á algengi ofnæmis og astma hjá
íslenskum börnum fæddum á Indlandi og á ís-
landi og alin eru upp í svipuðu umhverfi
Hrefna GrímsdóttirSigurveig Þ. Siguröardóttir2
og Unnur Steina Björnsdóttir3
11 Læknadeild HÍ,21LSH, ónæmisfræöideild,3) LSH, lungnadeild
Inngangur: Rannsóknir sýna að tíðni astma og of-
næmis hefur aukist mjög á seinustu áratugum en er
misjöfn eftir landsvæðum. Kenningar eru um að um-
hverfi barns í fósturlífi og fyrst eftir fæðingu ráði
mestu hvort ofnæmistilhneiging (e. atopy) kemur
fram. Vestrænir lifnaðarhættir eru taldir ýta undir
slíka sjúkdóma en aðrir þættir vernda s.s. stór systk-
inahópur og uppeldi í sveit. Tilgangur rannsóknarinn-
ar er að meta algengi astma og ofnæmis hjá íslenskum
börnum fæddum á Indlandi og á íslandi og meta áhrif
mismunandi fæðingarstaðar og umhverfis á fyrstu
árurn þar á.
Framkvæmd: Gerð var tilfella-viðmiðuð rannsókn.
Foreldrum barna fæddum á Indlandi var boðin þátt-
taka og þau beðin um að finna barn í viðmiðunarhóp.
Viðmið áttu að vera sem næst barninu í aldri og hafa
alist upp í svipuðu umhverfi. Þátttakendur í rann-
sóknarhóp voru 26 (n=26) og í viðmiðunarhóp 13
(n=13). Gert var pikk ofnæmis húðpróf og tekið blóð-
sýni sem mælt verður úr heildar IgE. Einnig voru
Lómex-T
Hver sýruþolin tafla inniheldur: Omeprazolum INN 20 mg. Ábendingar: Sársjúkdómur í skeifugörn og maga. Bólga í vélinda vegna bakflæðis (reflux oesophagitis). Uppræting Helicobacter pylori í sársjúkdómi (ásamt sýklalyfjum). Sársjúkdómur eða fleiður í
skeifugörn og maga vegna meðferðar með bólgueyðandi gigtartyfjum (NSAID). Fyrirbyggjandi við meðferð með bólgueyðandi gigtartyfjum, vegna aukinnar hættu á óþægindum, eins og sársjúkdómi í maga, vélinda eða skeifugörn, fleiðri í maga og/eða skeifugöm
eða meltingartruflunum. Meðferð á einkennum brjóstsviða og nábíts vegna bakflæðissjúkdóms (gastro-oesophageal reflux disease). Zollinger-Ellison heilkenni. Lyfið er einnig ætlað til langtímameðferðar á bólgu í vélinda vegna bakflæðis og síendurteknum
sárum í maga og skeifugörn að því tilskyldu að viðhlítandi árangur hafi ekki náðst með 10 mg dagsskammti af jafngildu lyfi en þá má hækka skammta í 20-40 mg af ómeprazóli (1-2 Lómex-T 20 mg sýruþolnar töflur) einu sinni á dag. Skammtar og
lyfjagjöf: Mælt er með að töflurnar séu teknar að morgni. Þær á að gleypa heilar með 1/2 glasi af vökva. Töflurnar má hvorki tyggja né mylja. Skeifugarnarsár: Ráðlagður skammtur handa sjúklingum með virkt skeifugarnarsár er 20 mg einu sinni á dag.
Einkenni hverfa fljótt og hjá flestum sjúklingum grær sár innan tveggja vikna. Hjá sjúklingum með sár sem ekki er að fullu gróið eftir þann tíma, grær sár yfirleitt við tveggja vikna meðferð til viðbótar. Hjá sjúklingum með skeifugamarsár sem hefur svarað illa
meðferð er ráðlagt að gefa 40 mg einu sinni dag og er sár yfirleitt gróið innan fjögurra vikna. Fyrirbyggjandi gegn slendurteknu skeifugarnarsári er ráðlagður skammtur 10 mg ómeprazóls einu sinni á dag. Þar sem Lómex-T sýruþolnar töflur innihalda 20
mg ómeprazóls er ráðlagt að hefja meðferð meö jafngildu lyfi af lægri styrkleika. Ef þörf krefur má auka skammtinn í 20-40 mg ómeprazóls (1 -2 Lómex-T 20 mg sýruþolnar töflur) einu sinni á dag. Magasár: Ráðlagður skammtur er 20 mg einu sinni á
dag. Einkenni hverfa fljótt og hjá flestum sjúklingum grær sár innan fjögurra vikna. Hjá sjúklingum með sár sem ekki er að íullu gróið eftir þann tíma, grær sár yfirleitt við fjögurra vikna meðferð til viðbótar. Hjá sjúklingum með magasár sem hefur svarað
meðferð illa er ráðlagt að gefa 40 mg einu sinni á dag og er sár yfirleitt gróið innan 8 vikna. Fyrirbyggjandi gegn síendurteknu magasári sem hefur svarað meðferð illa er ráðlagður skammtur 20 mg einu sinni á dag. Ef þörf krefur má auka skammtinn í 40
mg einu sinni á dag. Sársjúkdómar eða fleiður vegna meðferðar með bólgueyðandi gigtarlyfjum (NSAID): Ráðlagður skammtur hjá sjúklingum með magasár, skeifugarnarsár eða fleiður í maga og/eða skeifugörn vegna meðferðar með bólgueyðandi
gigtartyfjum, hvort sem meðferðin er langvarandi eða ekki, er 20 mg einu sinni á dag. Einkennin hverfa fljótt og hjá flestum sjúklingum gróa sár innan fjögurra vikna. Hjá sjúklingum með sár sem ekki hefur að fullu gróið eftir þann tíma, grær sár yfirleitt við
fjögurra vikna meðferð til viðbótar. Ráðlagður skammtur til aö fyrirbyggja magasár, skeifugarnarsár eða fleiður í maga og/eða skeifugörn og meltingartruflanir er 20 mg einu sinni á dag. Uppræting Helicobacter pylori i sársjúkdómi: Þriggja tyfja meðferð:
Ómeprazól 20 rng, amoxicillín 1 g og klaritrómýcín 500 mg, öll gefin tvisvar á dag í eina viku eða ómeprazól 20 mg, klaritrómýcín 250 mg og metrónídazól 400 mg (eða tinldazól 500 mg) öll gefin tvisvar á dag í eina viku eða ómeprazól 40 mg einu sihni
dag ásamt amoxicillíni 500 mg og metrónidazóli 400 mg, bæði gefin þrisvar á dag i eina viku. Tveggja lyfja meðferð: Ómeprazól 40-80 mg daglega ásamt amoxicillíni 1,5 g daglega, sem gefið er í skiptum skömmtum í tvær vikur. I klínískum rannsóknum
hafa 1,5-3 g dagskammtar af amoxicillíni verið notaðir eða ómeprazól 40 mg einu sinni á dag ásamt klaritrómýcíni 500 mg þrisvar á dag í 2 vikur. Til þess að tryggja að sár grói hjá sjúklingum með virkan sársjúkdóm, sjá frekar um skömmtun lyfsins við
maga- og skeifugarnarsári. Hverja meðferð má endurtaka ef sjúklingur greinist enn jákvæður fyrir Helicobacter pylori. Bólga i vélinda vegna bakflæðis: Ráðlagður skammtur er 20 mg einu sinni á dag. Einkenni hverfa fljótt og hjá flestum sjúklingum
næst bati innan fjögurra vikna. Hjá sjúklingum sem ekki hafa fengið fullan bata eftir þann tíma, fæst yfirleitt bati við fjögurra vikna meðferð til viðbótar. Hjá sjúklingum með alvarlega bólgu í vélinda vegna bakflæðis er ráðlagður skammtur 40 mg einu sinni á
dag og næst bati yfirleitt innan 8 vikna. Við langtímameðferð hjá sjúklingum með bólgu í vélinda vegna bakflæðis er ráðlagður skammtur 10 mg einu sinni á dag. Þar sem Lómex-T sýruþolnar töflur innihalda 20 mg ómeprazóls er því ráðlagt að hefja meðferð
með jafngildu lyfi af lægri styrkleika. Ef þörf krefur má auka skammtinn í 20-40 mg ómeprazóls (1 -2 Lómex-T 20 mg sýruþolnar töflur) einu sinni á dag. Alvarleg bólga í vélinda vegna bakflæðis hjá börnum 1 árs og eldri: Fyrir börn þyngri en 20 kg er
ráðlagður skammtur 20 mg ómeprazóls (ein Lómex-T 20 mg sýruþolin tafla) einu sinni á dag, ef þörf krefur má tvöfalda skammtinn. Ekki er ráðlagt að hefja meðferð barna, léttari en 20 kg, með Lómex-T 20 mg sýruþolnum töflum, þar sem ráðlagður
skammtur fyrir þessi böm (10-20 kg) er 10 mg ómeprazóls einu sinni á dag ef þörf krefur má hins vegar auka skammtinn í 20 mg ómeprazóls einu sinni á dag. Meðferð á einkennum vegna bakflæðissjúkdóms: Ráðlagður skammtur er 20 mg daglega.
Einkenni hverfa fljótt. Ef meðferð á einkennum hefur ekki borið árangur eftir fjögurra vikna meðferð með 20 mg daglega, eru frekari rannsóknir ráðlagðar. Zollinger-Ellison heilkenni: Hjá sjúklingum með Zollinger-Ellison heilkenni eru skammtar
einstaklingsbundnir og meðferð skal halda áfram eins lengi og þörf krefur miðað við klínískt ástand. Ráðlagður upphafsskammtur er 60 mg daglega. Allir sjúklingar með alvarlegan sjúkdóm og sem ekki hafa svarað annarri meðferð, hafa fengið viðunandi
verkun af lyfinu og fengu yfir 90% sjúklinganna viðhaldsskammta á bilinu 20-120 mg daglega. Fari dagsskammtur yfir 80 mg, þarf að skipta honum (tvær lyfjagjafir. Skert nýrnastarfsemi: Ekki er nauðsynlegt að breyta skömmtum hjá sjúklingum með
skerta nýrnastarfsemi. Skert lifrarstarfsemi: Þar sem aðgengi og helmingunartími ómeprazóls I plasma eykst við skerta lifrarstarfsemi getur verið nægjanlegt að gefa lægri skammta (10-20 mg dagskammta). Aldraðir: Hjá öldruðum þarf ekki að breyta
skömmtum. Frábendingar: Lyfið á ekki að gefa sjúklingum með þekkt ofnæmi fyrir ómeprazóli eða öðrum innihaldsefnum lyfsins. Varnaðarorð og varúðarreglur: Þegar talið er að um magasár sé að ræða skal útiloka illkynja sjúkdóm, en meðferð með
ómeprazóli getur dregið úr einkennum og seinkað sjúkdómsgreiningu. Milliverkanir: Frásog sumra lyfja getur breyst vegna hækkunar á sýrustigi magans. Þannig má ætla að frásog ketakónazóls minnki samtímis ómeprazólmeðferð, eins og gerist ef samtímis
eru gefin önnur lyf sem hemja sýruseytingu eða eru sýrubindandi. Hvorki hefur orðið vart við milliverkun lyfsins við fæðu né samtímis töku sýrubindandi lyfja. Þar sem ómeprazól er umbrotið í lifur um cýtókróm P450 2C19 getur það seinkað brotthvarfi á
díazepami, R-warfarín og fenýtóíni. Ráðlagt er að fylgjast með sjúklingum, sem fá warfarín eða fenýtóín og nauðsynlegt getur verið að minnka skammta. Engu að síður hefur samtímis meðferð með 20 mg daglega ekki breytt blóðþéttni fenýtóíns hjá sjúklingum
á samfelldri meðferð með lyfinu. Á sama hátt hefur samtímis meðferð með 20 mg daglega ekki breytt blóðstorknunartíma hjá sjúklingum á langtíma meðferð með warfaríni. Blóðþéttni ómeprazóls og klaritrómýcíns aukast við samtímis meðferð með þessum
lyfjum, en engar milliverkanir eru við metrónídazól eða amoxicillin. Þessi sýklalyf eru notuð samtimis ómeprazóli til að uppræta Helicobacter pylori. Niðurstöður fjölda rannsókna á milliverkun ómeprazóls við önnur lyf benda til þess að endurtekin gjöf á
ómeprazóli 20-40 mg til inntöku, hafi engin áhrif á önnur mikilvæg fsóform CYP, eins og sést hefur á því að milliverkun er ekki fyrir hendi á hvarfefnum fyrir CYP1A2 (koffein, fenasetfn, teófýllín), CYP2C9 (S-warfarín, piroxíkam, díklófenak og naproxen),
CYP2D6 (metóprólól, própanólól), CYP2E1 (etanól) og CYP3A (cíklóspórín, Ifdókaín, kinidín, estradíól, erýtrómýcfn og búdesóníð). Meðganga og brjóstagjöf: Eins og við á um flest lyf ætti hvorki að gefa þunguðum konum né konum með barn á brjósti
ómeprazól nema brýn ástæða sé til. Ómeprazól gefið konum í fæðingu, í skömmtum allt að 80 mg á 24 klst., hefur ekki valdið aukaverkunum hjá barninu. Dýrarannsóknir hafa ekki bent til hættu vegna meðferðar með lyfinu á meðgöngutíma og við brjóstagjöf
og engar vísbendingar liggja fyrir um eituráhrif eða fósturskemmandi verkun. Akstur og stjórnun vinnuvéla: Ólíklegt er að lyfið hafi áhrif á hæfni til aksturs eða stjórnunar annarra véla. Aukaverkanir: Lyfið þolist vel og aukaverkanir hafa yfirleitt verið
vægar og gengið til baka. Eftirfarandi einkenni hafa komið fram í klínískum rannsóknum eða tilkynnt hefur verið um þau við venjulega notkun. I mörgum tilvikum hafa ekki verið sönnuð tengsl þeirra við meðferð með ómeprazóli. I klínískum rannsóknum
sem staðið hafa yfir í skamman tíma hafa aukaverkanir við notkun á ómeprazól sýruþolnum töflum verið svipaðar aukaverkunum sem sést hafa við notkun ómeprazól sýruþolinna hylkja. Algengar (>1%): Mið- og úttaugakerfi: Höfuðverkur. Mellingarfæri:
Niðurgangur, hægðatregða, kviðverkir, ógleði/uppköst og aukinn vindgangur. Sjaldgæfar (0,1-1%): Mið- og úttaugakerfi: Sundl, breytt húðskyn, svefnhöfgi, svefnleysi og svimi. /.//ur. Aukning lifrarensíma. Húð: Útbrot og/eða kláði. Ofsakláði. Annað: Vanlíðan
(malaise). Mjög sjaldgæfar (<0,1 %): Mið- og úttaugakerfi: Tímabundið rugl, æsingur, árásarhneigð, þunglyndi og ofskynjanir, sérstaklega hjá mikið veikum sjúklingum. Innkirtlar: Brjóstastækkun hjá körlum. Meltingarfæri: Munnþurrkur, bólga í munni og
candidasýking f meltingarvegi. Blóð: Fækkun á hvítum blóðkornum, fækkun á blóðflögum, kyrningahrap og blóðfrumnafæð. Lifur: Heilakvilli (encephalopathy) hjá sjúklingum með sögu um alvarlegan lifrarsjúkdóm, lifrarbólgu með eða án gulu, lifrarbilun. I
Stoðkerfi: Liðverkir, máttleysi í vöðvum og vöðvaverkir. Húð: Aukið Ijósnæmi, regnbogaroðasótt (erythema multiforme), Stevens-Johnson heilkenni, drep í húðþekju (toxic epidermal necrolysins(TEN)), hárlos. Annað: Ofnæmi, t.d. ofsabjúgur, hiti, berkjusamdráttur,
millivefsbólga í nýrum og ofnæmislost. Aukin svitamyndun, bjúgur í útlimum, sjóntruflanir, breytingar á bragðskyni og blóðnatríumlækkun. Ofskömmtun: Einstakur skammtur, allt að 400 mg af ómeprazól sýruhjúphylkjum, hefur ekki valdið alvarlegum
einkennum. Brotthvarfshraði var óbreyttur (línuleg lyfjahvörf) við aukna skammta og ekki hefur verið þörf á neinni sérstakri meðferð. Lyfhrif: Ómeprazól er blanda (racemic) af tveimur virkum handhverfum (enantiomers). Omeprazól dregur úr sýruseytingu
og er verkunarháttur mjög sértækur. Það hemlar sértækt prótónupumpuna í paríetal frumum. Lyfið verkar hratt og hefur afturkræfa stjórnun á sýruseytingu þegar það er gefið einu sinni á dag. Ómeprazól er veikur basi og eykst þéttni þess og umbrot í virkt
efni í mjög súru umhverfi innanfrumurýmis (canaliculi) paríetal frumna, þar sem það er hemill á H+, K+-ATPasa-sýrupumpuna. Þessi verkun á lokastigi magasýrumyndunarinnar er skammtaháð og dregur kröftuglega úr bæði hvíldarframleiðslu og framleiðslu
við hvers kyns örvun, óháð því hvað hvetur. Lyfið, gefið til inntöku einu sinni á dag, veldur hraðri og virkri hemlun á sýruseytingu í maga allan sólarhringinn og hámarksverkun næst eftir fjögurra daga meðferð. Ekki hefur dregið úr virkni ómeprazóls við
langtímanotkun (tachyphylaxis). Uppræting á Helicobacter pylori meö ómeprazóli og sýklalyfjum hefur í för með sér að einkenni hverfa fljótt, sár í slímhúð gróa hratt og hlé á sársjúkdómi er langt. Við langtímameðferð hafa greinst blöðrur á magakirtlum.
Þessar breytingar eru afleiðingar af minnkaðri sýruseytingu, þær eru góðkynja og ganga til baka þegar meðferð er hætt. Sérstakar varúðarreglur við geymslu: Lyfið á að geyma við stofuhita (15-25°C) í lokuðum umbúðum. Töfluglösin innihalda þurrkhylki
sem ekki má fjarlægja. Pakkningar og hámarksverð í smásölu 1. júlí 2002: Sýruþolnar töflur 20 mg: 14 stk. 3.772 kr.; 28 stk. 6.593 kr.; 56 stk. 11.900 kr.; 100 stk. 19.667 kr. Afgreiðslutilhögun: R. Greiðsluþátttaka: E. Hámarksmagn sem
ávísa má með lyfseðli er sem svarar 30 daga skammti. Markaðsleyfishafi: Omega Farma. Nánari upplýsingar eru í sérlyfjaskrártexta. Júlí 2002.
Lomex-T
ómeprazól Omega Farma
36