Læknaneminn - 01.10.2002, Blaðsíða 18

er að virkjaðar þekjufrumur (mesothel cells) sem oft
sjást við bólgu af hvaða toga sem er geta litið út eins
og illkynja frumur (7).
Teknar hafa verið saman niðurstöður á yfir 2500
fleiðrusýnum sem sýna að í um 75% tilfella var hægt
að sýna fram á berkla I fleiðrusýni og í 57% tilfella var
illkynja vöxtur greindur með fleiðrusýni en athuga ber
að oft er um að ræða tilfelli þar sem fleiri en eitt sýni
var tekið (28).
Nokkrir þættir geta valdið því að munur er á milli
rannsókna á næmi fleiðrusýna en eftir að farið var að
notast við fleiðruspeglun (thoracoscopy) hefur verið
sýnt fram á hversu dreifðir æxlisklasarnir geta verið í
fleiðrunni og því ljóst að með blindri ástungu er alls ó-
víst að lent sé á þeim stað þar sem æxlisvöxt er að
finna. Þó hefur verið sýnt fram á að best er taka sýni
sem næst þind og miðlínu (29).
Fleiðruspeglun
Fleiðruspeglun hefur hingað til verið talinn næsti kost-
ur ef ekki fæst greining með vökvarannsókn eða lok-
uðu fleiðrusýni og grunur um illkynja vöxt er mikill.
Fleiðruspeglun hefur almennt verið gerð i svæfingu af
skurðlæknum og er því kostnaðarsöm og krefst skurð-
stofutíma og mannafla. Einnig hefur það áhrif að oft-
ast er um illkynja sjúkdóma að ræða sem ekki er hægt
að lækna og er því frekar gripið til hennar seinna í
ferlinu. Þetta er þó afar góð rannsókn til greiningar á
illkynja vexti í fleiðru og hafa margar rannsóknir sýnt
fram á að næmi er almennt yfir 90% hvað varðar
greiningu á illkynja vexti í fleiðru. Flægt er að gera
fleiðruspeglun á einfaldari hátt og með minna ígripi.
Sú rannsókn er almennt gerð
af lyflæknum en þá er sjúk-
lingurinn aðeins deyfður og
honum gefin róandi lyf.
Helsti munurinn á þessum
rannsóknum er sá að þegar
skurðlæknar framkvæma
hana í svæfingu eru gerð
fleiri göt inn I fleiðruholið en
lyflæknar gera aðeins eitt gat.
Skurðlæknar hafa því rneiri
aðgerðarmöguleika og geta
t.d. tekið sýni úr lunga og
lungnafleiðru á meðan aðeins
er tekið sýni úr veggfleiðru
þegar lyflæknar sjá um fram-
kvæmdina. Með báðum að-
ferðum er hægt að draga
vökva og setja inn efni sem
valda samloðun fleiðranna en
Mynd 6: Hér er verið að taka lokað fleiðrusýni með Abrams nál.
Mynd: Þórdís Ágústsdóttir.
það er einn meðferðarmöguleikinn við vökvasöfnun í
fleiðru. Kosturinn við fleiðruspeglun lyflækna er því
sá að kostnaður og inngrip er mun minna og rannsókn-
in hefur áiíka gott næmi (30). Á íslandi hafa lungna-
læknar ekki gert fleiðruspeglanir svo nokkru nemi. Ef
að farið verður að gera þessa rannsókn hér má vel
hugsa sér að frekar verði gripið til hennar en lokaðrar
fleiðrusýnatöku ef vökvasýni gefur ekki greiningu.
Ráðleggingar
Ef fleiðruvökvi er til staðar og ástæðan fyrir honum er
ekki þekkt er rétt að byrja á því að taka vökvasýni til
greiningar. Á vökvanum ætti að gera frumutalningu
og deilitalningu og einnig ætti að mæla prótein, LDH
og glúkósa. Aðrar rannóknir eins og ræktun og frumu-
rannsókn ætti að gera eftir ldínískum ábendingum.
Mikilvægt er að átta sig á því hvort um er að ræða út-
vessa eða vilsu en ef um útvessa er að ræða þarf ekki
Mynd 7: Flæðirit yfir uppvinnslu á vökvasöfnun í fleiðru.
16