Úrval - 01.09.1964, Page 112

110
ÚRVAL
skiptavinirnir. Það fær þá til
þess að vilja kaupa — og þeir
gera það líka.
f slíkum tilfellum hefur slík
jákvæð afstaSa i för meS sér
áþreifanleg laun, en hinir miklu
heimspekingar og trúarfrömuS-
ir hafa alltaf boSað eftirfarandi
lcenningu, sem virðist vera mót-
sögn þessa: það færir manni
dýrustu launin, ef maður lætur
sig lilutina einhverju slcipta án
þess að vonast eftir nokkrum
launum fyrir þá afstöðu sina.
Til allrar hamingju fyrir mann-
kynið, þá er til fullt af fólki,
sem gengur hljótt um lífsins veg
og „framkvæmir góSverk, sem
byggjast á gæzku og kærleik,
en ekki haldiS á lofti,“ líkt og
Wordsworth orðaði það. Sjálf-
hoðaliðinn, sem vinnur kaup-
laust tima og tíma í sjúkrahúsi,
fólk, sem safnar fyrir góðgerð-
arstofnanir, ókunni nágranninn,
sem hýðst til þess að hafa ofan
af fyrir börnunum, meðan þú
ert að koma þér fyrir í nýrri
íbúð, þetta fólk býst ekki við
neinum launum, og því býr ekki
neitt annað i huga en aS láta
gott af sér leiða. Það fram-
kvæmir það, sem það álítur,
að framkvæma þurfi, vegna þess
að því er ekki sama, og verk
þessara milljóna manna myndar
það afl, sem megnar að lialda
mannkyninu á framabraut,
brautinni upp úr myrkri villi-
mennskunnar, hinni grýttu braut
þróunarinnar.
Stundum öðlast slíkt óeigin-
gjarnt fólk viðurkenningu, þrátt
fyrir að það óski ekki eftir
henni eða kjósi jafnvel heldur
að hljóta hana ekki. Vissulega
hefur dr. Frances Oldham Kels-
ey hjá Bandaríska Matvæla- og
Lyfjaeftirlitinu ekki haft neina
frægð í huga, þegar hún neit-
aði í 14 mánuði samfleytt
að láta undan ásókn fulltrúa
lyfjaverksmiðju einnar, sem
vildi fá hana til þess að sam-
þykkja sölu og dreifingu nýs
lyfs sem kallað var thalidomide.
Hún var ekki sannfærð um, að
Iyf þetta væri hættulaust til
notkunar, þótt það væri þegar
almennt notað í Evrópu. Og af-
leiSing þessarar ákveðnu afstöðu
hennar var sú, að þúsundum
amerískra mæðra var hlíft við
þeim harmi að eignast vansköp-
uð börn. Allt var það vegna þess
eins að kona ein lét sig það
einhverju skipta, hvernig færi.
ViS búum öll yfir þessum
hæfileika, en það er að miklu
leyti undir okkur sjálfum kom-
ið, hvort hæfileiki þessi vex
og þroskast eða dvínar. Við tjá-
um ekki ætíð þennan hæfileika
á ósjálfráðan hátt. Sókrates á
við þetta, þegar hann segir: „Að-
ur en maðurinn getur haft áhrif