Úrval - 01.05.1965, Blaðsíða 92

90
til að vekja mikinn áhuga fyrir
Eikareyju. Fjöldinn allnr af dýrum
leiðöngrum fylgdi í kjölfarið, þótt
enginn þeirra hefði heppnina með
sér. Einn leiðangurinn gafst upp,
eftir að risastór gufudæla hafði
sprugið og drepið einn mann. 1893,
næstum öld eftir að fyrst var tekið
að grafa, var eift félag ennþá stofn-
að. Að þessu sinni var upphafsmað-
ur þess Frederick ’BIair, verzlunar-
maður frá Nova Scotia, sem átti
eftir að eyða næstum sextíu árum
við að reyna að komast til botns
i þessu leyndarmáli.
Hans fyrirtæki varð fyrst til að
uppgötva hið innra op flóðgang-
anna á um þrjátíu og fjögurra metra
dýpi. Þeir gerðu feiknmikla dyna-
mytsprengingu djúpt neðanjarðar,
skammt frá Smiths-vík, til þess að
stemma þessa á að ósi. Síðan fylltu
þeir peningapyttinn af vatni og
settu rauðan lit í það. Það vottaði
ekki fyrir rauða litnum í Smiths-vik
og — það var sönnun fyrir þvi að
dynamitsprengingin hefði borið
tilætlaðan árangur.
En hinum megin á eynni, rösk-
um nítíu inetrum frá pyttinum, kom
rauði liturinn fram á þremur stöð-
um! Það þýddi að eftir var að
fást við að minnsta kosti ein göng
enn. Þau hafa enn ekki fundizt.
Blair og menn hans tóku enn á
ný að kjarnabora i peningapytt-
inn. Á tæplega fjörntíu og sjö metra
dýpi, mesta dýpi fram til þessa -—
rákust þeir á átján sentimetra lag
af steinsteypu, þrettán sentimetra
af eik, áttatiu og tvo sentimetra
af málmi, siðan meiri eik og stein-
steypu. Og að lokum stöðvaðist
ÚRVAL
borinn á málmi, sem hann réði ekki
við.
Blair þótti þetta benda á fjár-
sjóðakistu, sem væri varin með
steinsteypu. Stærri kistu og dýpra
grafinni en þeirri, sem borað var
i gegnum árið 1850. Að þessu sinni
færði borinn upp ú yfirborðið,
ásamt fáeinum gullmolum, lítið
horn af pergamenti með stöfunum
vi — skrifuðum með fjaðurpenna
og indversku bleki, eftir því sem
sérfræðingar i Boston telja.
„Þetta er öruggara sönnunar-
gagn en þótt komið hefðu fáeinir
gamlir gullpeningar,“ sagði Blair.
Annaðhvort er óhemjudýrmætur
fjársjóður á botni pyttsins eða
söguleg skjöl, sem ekki verða metin
til fjár. En félagið komst aldrei
að því, livað þetta var. Eftir að hafa
eytt meira en 100000 dollurum
(um 4.5 millj. ísl kr.) lagði það
upp laupana.
En Blair hélt áfram. Hann tryggði
sér fjársjóðsréttinn á cynni í fjöru-
tíu ár og bauð hann svo til leigu
gegn hlut í öllum þeim verðmætum,
sem þar kynnu að finnast. Fyrsti
leigutakinn var verkfræðingur að
nafni Harry Bowdoin frá New
York. Á meðan margir mikilhæfir
hluthafar hans —■ þar á meðal
ungur lögfræðingur, Franklin D.
Roosevelt -— horfðu á, gróf hann
og boraði allt árið 1909, en árang-
urslaust. Þá skrifaði liann blaða-
grein og hélt því fram, að það hefði
aldrei verið neinn fjársjóður á
Eikareyju.
Næst komu fjársjóðafélög frá
Wisconsin, New Jersey, New York,
Rochester og Newark. Öll án árang-