Úrval - 01.10.1966, Blaðsíða 60

Úrval - 01.10.1966, Blaðsíða 60
58 ÚRVAL nauðsynlegum undirbúningi. Einn kennari notar þennan framburð, annar hinn, og fer það venjulega eftir því, hvaðan menn eru ættaðir af landinu; og sama máli gegnir auðvitað um okkur leikara, presta, þingmenn, útvarpsþuli og aðra þá, er skilyrði hafa til að móta fram- burð öðrum fremur. En það er satt að segja ekki vanda- laust fyrir erlendan stúdent, sem kemur hingað til fslands til þess að læra að tala málið. Af kennslubók- um í íslenzku fyrir útlendinga er tæplega um annað að ræða en bók dr. Stefáns Einarssonar annars veg- ar og hins vegar bók Sigfúsar Blön- dals, bókavarðar. En guð hjálpiþeim stúdenti. sem ætlar að notfæra sér báðar bækurnar, því þá Stefán og Sigfús greinir á um aðalatriði þessa máls. Hefur hvor sinn framburð. Er þetta gott dæmi um ósamræmið og óreiðuna, sem ríkir í þessum efnum á íslandi. Þeim, sem hafa haft eðlilegar á- hyggjur út af þessu ófremdarástandi tungunnar var því óblandið gleði- efni, þegar dr. Björn Guðfinnsson hóf rannsóknir sínar á íslenzkum framburði. En upphaf þess máls var það, að á haustþinginu 1939 hafði verið áætlað nokkurt fé á fjárhags- áætlun Ríkisútvarpsins „til málfegr- unar eftir fyrirmælum kennslumála- stjórnarinnar", eins og komizt var að orði. Var þetta í fyrsta sinn, sem fé var veitt til mállýzkurannsókna á íslandi. Tveim árum síðar, eða 1941, eftir að rannsóknir voru hafnar, kom í 1 jós, að frekari fjárveitingar væri þörf, en þáverandi forsætisráðherra, Hermann Jónasson, sem einnig fór með kennslumálin, hljóp þá undir bagga og veitti aukinn styrk til greiðslu ferðakostnaðar við mál- lýzkurannsóknirnar, og árið 1946 kom svo út fyrsta bindi dr. Björns um mállýzkur, þar sem saman voru teknar niðurstöðurnar af rannsókn- um hans. Má segja, að rit þetta hafi ekki verið byggt á sandi, því dr. Björn og aðstoðarmenn hans rannsökuðu framburð um það bil 10.000 manns, víðs vegar um land, og var fram- burður hvers hljóðhafa skráður á sérstakt spjald. Dr. Björn hugsaði sér þetta fyrsta bindi af tveim eða þrem, en hann var lengst af heilsu- veill maður og lézt fyrir aldur fram, áður en hann fengi lokið þessu mikla menningarstarfi. Var það stór- skaði þessu merka máli, er hann féll frá, því hann hafði sterkan áhuga á samræmingu íslenzks framburðar og var manna bezt til þess fallinn að stjórna hinum umfangsmiklu og tímafreku rannsóknum, sem nauð- synlegar eru til undirbúnings þess að við eignumst skynsamlegan og fagran fyrirmyndarframburð á ís- lenzku. II. Skal nú aðeins drepið á það, hvernig dr. Björn Guðfinnsson sneri sér í framburðarmálunum að lokn- um mállýzkurannsóknum sínum; er hér einungis rúm til að minnast á nokkur meginatriði. Hann valdi úr átta mállýzkuflokka, en þeir voru þessir: 1) harðmæli — linmæli,
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Úrval

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Úrval
https://timarit.is/publication/1841

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.