Úrval - 01.10.1966, Page 66

64
ÚRVAL
ískum og gotneskum stíl, sem átti
rót sína að rekja til Forn-Grikkja
og Evrópu miðaldanna. Þetta leiddi
oft til hinna broslegustu fyrirbrigða
í húsagerðarlist, eins og t.d. þegar
byggingarmeistararnir reyndu að
láta opinberar byggingar líta út
eins og grísk eða rómversk hof,
og venjuleg hús eins og gotneskar
kirkjur. Enda þótt stálgrindahús
væru farin að tíðkast í Ameríku
á nítjándu öld, tóku útlitsteikningar
litlum sem engum breytingum.
Arkitektarnir voru svo niðursokkn-
ir í gríska og gotneska húsagerðar-
list, að þeir voru naumast færir um
að teikna stálgrindahús, en stál-
grindin var slík nýjung að segja
má að hún hafi valdið byltingu í
húsagerð.
Allt til þess er menn fóru að
nota stál í byggingar, urðu veggir
húsanna að vera afar sterkir og
þykkir, því að á þeim hvíldi þungi
efri hæðanna og þaksins. Þegar
bygging stálgrindahúsa hófst irm
miðja nítjándu öld, færðist þung-
inn yfir á grindina og gerðist því
ekki þörf að hafa veggina óhóflega
þykka. Stálgrindurnar voru líka
reistar á afarmiklum sökklum, sem
raunverulega voru „á floti“ í jarð-
veginum, og voru því slík hús gædd
miklu meiri sveigjanleik en gömlu
húsin með þykku veggjunum.
Frank Lloyd Wright var einn af
þeim fáu mönnum, sem skildu þýð-
ingu og möguleika hinnar nýju
byggingartækni. Skömmu fyrir
aldamótin kom hann fram með
kenningu sína um „lífræna bygg-
ingarlist“, þar sem lögð er áherzla
á að byggingarlistin eigi að þróast
í samræmi við aldarandann og
byggingar eigi ekki að skera sig
úr umhverfinu, heldur vera hluti af
því. Kenning hans olli byltingu í
gerð íbúðarhúsa, því að hann vildi
byggj a húsin þannig, að það var
sem þau yxu upp úr umhverfi sínu.
Hann sagði einu sinni: „Hús á ekki
að standa á hæð, það á að vera
hluti af hæðinni.“
Ein fyrsta byggingin, sem Wright
teiknaði samkvæmt þessari megin-
reglu, var Imperialhótelið í Tokyo,
þar sem tré, gróður og tjarnir var
óaðskiljanlegur hluti heildarútlits-
ins.
Nú er svo komið, að arkitektar
um víða veröld teikna byggingar
sínar í samræmi við kenningau
Wrights um hina „lífrænu bygging-
arlist". Hvar sem maður sér ein-
býlishús eða sambyggingar, sem
eru fyrst, og fremst teiknaðar með
tilliti til umhverfisins eða þar sem
hinar löngu, einföldu línur nútíma
byggingarlistar eru látnar verka til
mótvægis óreglulegu eða truflandi
umhverfi, þá getur maður verið
viss um að áhrif frá snillingnum
Wright koma þar við sögu.
Frank Lloyd Wright var sonur
Williams Wright, sem var prestur
og söngkennari í Wisconsin í Banda-
ríkjunum, og Önnu, seinni konu
hans. Sumarið 1896, þegar Anna
var barnshafandi, las hún bækur
um enskar kirkjubyggingar og
dreymdi um að barnið yrði dreng-
ur, sem síðar yrði frægur arkitekt.
Skömmu eftir fæðingu Franks
gerðist William Baptistaprestur í
Massachusetts og fluttist þangað
með fjölskyldu sína. Frank var