Úrval - 01.08.1967, Side 11

VISTíIEIMILI FYRIR UNGBORN
9
Á síðari hluta firamta
tugs þessarar aldar fór
áhugi manna fyrir áhrif-
um barnaheimilisvistar
á ungbörn að vakna
fyrir alvöru. Á styrjaldarárun-
um varð geysilegur fjöldi barna
að skiljast við foreldra sína af
hernaðarástæðum og vistast á
barnaheimilum. Menn veittu því þá
eftirtekt, að ungbörnin döfnuðu
ekki eins og skyldi, dauðsföll voru
óeðlilega tíð og andleg veiklun
fylgdi einatt í kjölfar slíkrar vist-
unar. Þetta varð til þess, að sál-
fræðingar fóru að rannsaka þetta
mál, og má óefað telja niðurstöð-
ur þeirra til þess merkara, sem
fram hefur komið í barnasálfræði
og geðlæknisfræði barna á síðari
tímum. Flestar menningarþjóðir,
sem láta sig aðbúð og uppeldisskil-
yrði barna einhverju varða, hafa
talið sér skylt að taka þessar rann-
sóknir til yfirvegunar og breyta
fyrirkomulagi barnaheimila sinna í
samræmi við það, sem talið var
heilsusamlegast.
Forgöngumenn í þessum rann-
sóknum voru brezki læknirinn John
Bowlby og svissneski læknirinn
René A. Spitz. Rannsóknir þeirra
munu hafa verið mörgum kunnar
hér á landi um árabil, enda mikið
verið um þær ritað bæði á Norð-
urlandamálum og öðrum tungumál-
um. Sitthvað mun einnig hafa ver-
ið um þær skrifað á íslenzku á liðn-
um árum. Hér vil ég vitna í tvo
höfunda, sem útlista og gera grein
fyrir þessum rannsóknum og nið-
urstöðum þeirra.
í bók sinni, Um ættleiðingu, —
Rvík. 1964, bls. 109—11, kemst höf-
undurinn, prófessor Símon Jóhann
Ágústsson, svo að orði:
„Nútíma rannsóknarmenn hafa
leitt að því mjög sterk rök, að allt
frá þriggja mánaða aldri og eink-
um úr því að barnið er 6 mánaða,
er það í hættu, þegar það er van-
rækt tilfinningalega. Skaðsamlegar
afleiðingar fyrir barnið hefur úr
því tilfinningaleg vanræksla, sem
stendur lengur en þrjá mánuði og
ef hún stendur lengur en eitt ár,
má búast við því, að barnið kunni
að bera hennar menjar alla ævi.
Hér er átt við börn á aldrinum sex
mánaða til tveggja ára.
Án hæfilega fjölbreyttra ytri
skynhrifa og félagslegrar örvunar
sljóvgast og visnar sálarlíf barns-
ins. Þessi örvun fer fram á marg-
víslegan hátt: með líkamlegri ná-
lægð og snertingu móðurinnar . . .
Ef barnið fer að miklu leyti á mis
við þessa örvun, einkum úr því að
það er þriggja mánaða, hefur það
skaðsamleg áhrif á allan sálar-
þroska þess og persónugerð . . .
Mikið vandhæfi er á að reka vöggu-
stofur á þann hátt, að börn fái þar
næga örvun. Þeim er yfirleitt ekki
sinnt nóg, svo að þau skortir hvatn-
ingu, sem mannlegur félagsskapur
og umhverfi annars veitir þeim í
góðum og sæmilegum fjölskyldum.
Oft er aukið á þessa einangrun með
óheppilegu og úreltu fyrirkomu-
lagi . . . Fjölmargar rannsóknir á
börnum, sem lengi hafa verið á
vöggustofum reknum á þennan
hátt, hafa ótvírætt leitt í ljós, að
einangrun, skortur á örvun og fé-
lagstengslum við aðra, stórheftir