Úrval - 01.08.1967, Blaðsíða 57

HVERNIG Á AÐ SEGJA GAMANSÖGU?
55
hertu þá upp hugann og gerðu þig
gildandi þar. Lærðu mállýzkuna —
hina raunverulegu, ekki þessa yfir-
borðs írsku, sem er á hvers manns
vörum heldur hina raunverulegu
mállýzku McCoy. Kynntu þér írsku.
Kynntu þér íra, málfar þeirra, venj-
ur og tilfinningalíf. Þegar þú síðan
segir írska sögu verður hún trú-
verðug. Aheyrendur þínir verða
fljótir að finna snertinguna af raun-
veruleikanum í sögunni.
Ef þú ert kunnugur tveimur eða
fleiri mállýzkum, þá hefurðu auð-
vitað meira svigrúm og margar sög-
ur þoia það, að vera fluttar á milli.
Þú átt kannski í fórum þinum góða
sögu, þar sem negri er aðalsögu-
hetjan ,en þú ert illa að þér í tals-
máta negranna, en afturámóti vel
að þér í hebreskum sögum. Athug-
aðu þá, hvort þú getur ekki fært
söguna yfir á Gyðing. Þú verður
hissa á hversu oft þetta lánast.
5. Haltu sögunni eins heitri eins
og þú sjálfur rœður við.
Það er fátt sem veldur meiri
vandræðum en feimið fólk, sem er
að reyna að segja „djarfa“, sögu.
Hér er heilbrigt ráð: Segðu aldrei
grófari sögu en það, að þú skamm-
ist þín ekki fyrir hana sjálfur. Þú
kemst aldrei lifandi frá því ef þú
reisir þér hurðarás um öxl í þessu
efni. Saga getur hafa verið góð,
þegar hún var sögð af manni, sem
ekki var eins tilfundinn og þú, en
hún fellur dauð hjá þér, ef þú ljærð
henni ekki hjarta þitt óskipt. Sagan
verður ekki skemmtileg nema þú
gangir allur uppí því að segja hana.
Persónulega segi ég aldrei sögur,
úr knæpum eða reykingaklefum
járnbrautanna, ekki af því að ég
sé svo kræsinn vegna samvizkunn-
ar, heldur finnst mér þær yfirleitt
ekki fyndnar. Þær eru of grófar og
augljósar. Auðvitað getur verið
staður og stund einnig fyrir þessar
sögur. Oliver Wendell Holmes
sagði, að hann segði hverja þá sögu
sem „einhvert vit væri í.“ Eg held
að saga verði að vera eitthvað
meira en klúr til að hægt sé að
endursegja hana.
6. Gœttu þín fyrir prentaða mál-
inu.
Það gildir allt önnur tækni fyrir
hið skrifaða orð heldur en hið tal-
aða. Þessu átta sumir sagnamenn
sig ekki á. Mörg er sú sagan, sem
er ágæt, þegar hún er lesin, en
þvæluleg og tilgerðarleg, þegar hún
er sögð. Hversu oft hefur þú ekki
heyrt menn segja sögur, þannig að
þú getur næstum fylgzt með línun-
um á síðunni.
Rithöfundurinn, sem hvorki getur
beitt látbragði eða raddbeitjngu,
verður að taka upp í sögu sína ná-
kvæmar lýsingar. Sá sem talar,
stendur þarna betur að vígi. f stað
þess að segja: „Hún hrópaði æst“,
getur ræðumaðurinn látið þennan
æsing heyrast á rödd sinni. Endur-
taktu því ekki of nákvæmlega
prentuðu söguna. Þú mátt til dæmis
ekki segja: „Þegar hér var komið
sögu, ræskti dómarinn sig.“ Þarna
leikur þú dómarann með því að
ræskja þig og mælir síðan fram
orðin, sem um er að ræða. Ummælin
og raddbeiting þín nægir til að gera
öllum Ijóst, hvað um var að ræða.