Úrval - 01.08.1967, Blaðsíða 76

74
ÚRVAL
við að setja saman öll þessi bindi,
hin mikla einbeitni í hugsun, hin
látlausa leit að réttu orði og orða-
tiltæki, hin sífellda fógun og stytt-
ing, skrift og endurskrift, þar til
loks að verkið var tilbúið til prent-
unar. „Pára, ha, ha.“ Við getum í-
myndað okkur, að hann hafi fengið
sér aftur í nefið.
Hvenær hafði þetta allt byrjað?
Það hafði byrjað mörgum árum áð-
ur, að sumarlagi 1751, þegar Gibbon
hafði sem fjórtán ára veikbyggður
strákur fylgt föður sínum í heim-
sókn til sveitaseturs hr. Hoars í
Wiltshire. Faðir hans var sonur ríks
fjármálamanns í City, en hafði tap-
að aleigu sína í Suðurhafsævintýri
en síðan enzt ævin til að skapa sér
enn meiri auðæfi en þau sem hann
hafði misst. Strákurinn hafði verið
leiddur um í landareigninni og hann
hafði dáðst að því, sem hann átti
að dást að, en hrifning hans beind-
ist þó í raun að öðru fremur, eins
og fram kemur í ævisögu hans:
„Ég var minna hrifinn af fegurð
náttúrunnar í Stourhead, heldur en
því að uppgötva að í bókasafninu
var eintak af bók Echards: Saga
Rómar. Mér var algerlega ný saga
eftirkomenda Konstantins, og ég
sökkti mér niður í að lesa um sigur
Gotanna yfir fólki því sem bjó á
Dónárbökkum, og ég hafði alger-
lega gteymt mér við þesa lesningu,
þegar miðdegisbjallan hringdi og
hreif mig nauðugan á brott. Þessi
„skammvinna lesning,“ um hið
forna Rómaveldi, gerði fremur að
„æsa en fullnægja forvitninni."
Gibbon réðist nú á bókabúðirnar í
Bath 03 leitaði þar og kom heim
með bók, sem honum til mikillar
furðu hafði að geyma frásagnir af
Múhammeð og hirðingjum hans, og
frá þeim tíma las hann eina bókina
af annarri um þetta efni og þegar
hann var sextán ára hafði hann inn-
byrt allt, sem til var á enska tungu
um Araba og Persa, Tartara og
Tyrki. Hann var síðan byrjaður á
bókum á frönsku og latínu um þetta
efni, þegar hann fór til Oxford. Hann
var um fjórtán m-íjnaða skdið í
Magdalen, nu ..þeir voru ófrjóustu
og mestu iðiulevsis mánuðir, sem
um getur í lífi mínu.“ Þessu letilifi
lauk með sumarlevfis dvöl á heimili
svissnesks prests í Lausane, og um
leið hinni rómantísku ást á laglegri
og fiörugri prestsdótturinni Suzanne
Curchod, en sú rómantík átti sér
miög órómantískan endi, þegar
Gibbon stóð andsnænis hinni hörðu
andúð föðurins á slíku kvonfangi,
og Gibbon, „andvarpaði eins og elsk-
hugi og hlýddi eins og sonur."
Þegar hann kom aftur til Eng-
lands, kom hann sér þægilega fyrir
á heimili föður síns í Burton, sem
er í nánd við Petersfield, þar varð
bókasafnið hans aðal-yfirráðasvæði.
Hann gekk í Hampshire hersveit-
ina og í tvö og hálft ár þjónaði hann
af skyldurækni hlutverki kapteins í
þeirri hersveit, enda þótt gera verði
ráð fyrir að áhugainn hafi ekki
alltaf verið mikill. Ekki var þetta
þó alcerlega tapaður tími eftir því
sem hann segir sjálfur: „ ... því að
agi og skipulag nútíma hersveitar
veitti mér gleggri skilning á gerð
rómverska phalanxins og rómversku
legionanna, og þannig hefur kap-
teinsstaðan hjá Hampshireskyttun-