Úrval - 01.05.1970, Blaðsíða 29

EKKI VERÐUR ALLT MEÐ ORÐUM SAGT
27
ýmsu blæbrigði þess, um leið og þau
læra móðurmálið.
Englendingur krossleggur fæturna
allt öðruvísi en Bandaríkjamaður
gerir. Frakki talar og hreyfir sig á
sérstakan franskan hátt. Ein af
ástæðunum fyrir því, að erlendar
myndir með ensku tali virðast oft
„flatneskjukenndar", þ. e. hafa ekki
væntanleg áhrif, er sú staðreynd,
að raddbeiting hinna erlendu leik-
ara og hreyfingar, sem einnig eru
notaðar til tjáningar, eru ekki í
samræmi við málið.
Oft undirstrika þessar hreyfingar
og stellingar merkingu orðanna,
sem sögð eru. Það er hinn tilfinn-
ingalegi þáttur þess, sem sagt er,
sem þannig er tjáður.
Þegar einhver finnur, að sumu
fólki geðjast vel að honum, en öðru
illa, þá rökstyður hann oft þetta
álit sitt á þennan hátt: „Það var
ekki vegna þess, sem það sagði,
heldur hvernig það sagði það.“ Al-
bert Mehraban sálfræðingur hefur
búið til eftirfarandi ,,formúlu“: —
„Samanlögð áhrif þess, sem sagt er:
7% orðin sjálf, 38% röddin og radd-
blærinn, 55% andlitssvipur þess,
sem orðin mælti.“ Það má sjá,
hversu gífurlega þýðingarmikill
þáttur röddin og raddblærinn er,
þegar maður hefur það í huga, að
það er jafnvel hægt að gæða orðin
„ég hata þig“ tælandi hljóm.
Athuganir á þætti svipbrigða- og
líkamshreyfinga í tjáningarmáta
fólks í samskiptum sínum hafa
hlotið fræðiheitið „kinesics". Sér-
fræðingar á þessu sviði eru tregir
til þess að ákvarða vissa merkingu
hverrar hreyfingar, líkt og um skýr-
ingar í orðabók væri að ræða. Þeir
hafa augun opin fyrir heildartján-
ingunni, en ekki sinni einangraðri,
merkingarfullri hreyfingu eða stell-
ingu. Þetta er ung vísindagrein eða
aðeins um 17 ára gömul. Hún á til-
veru sína einum manni að þakka,
mannfræðingnum dr. Ray Bird-
whistell. En á þessu sviði gætir
þegar mikillar fjölbreytni. Það er
til dæmis um 23 mismunandi hreyf-
ingar eða stellingar augnabrúna að
ræða. Karlmenn grípa miklu oftar
til slíkra merkingarfullra augna-
brúnahreyfinga en konur. Flestir
komast að því, að þeir geta ekki úti-
lokað áhrif orðanna og einbeitt sér
að merkingarfullum líkamshreyf-
ingum og stellingum einum saman
nema í um 30 sekúndur í einu. Þá
hvarflar athyglin aftur að orðunum.
SÉÐ OG HEYRT
Mikilvægur þáttur þessa „líkams-
máls“ er fólginn í hreyfingum augn-
anna. Bandaríkjamenn eru til dæm-
is mjög á varðbergi í þessu efni.
Þeir gæta þess vel að mæta augna-
ráði annarra á þann hátt, sem þeir
sjálfir kjósa. Þeir gæta þess einnig
vel að gera það, þegar þeim sjálf-
um sýnist. Við eðlilegar samræður
horfist fólk yfirleitt ekki lengur í
augu í einu en í um eina sekúndu.
Þá lítur annar aðiljinn alltaf und-
an eða þá báðir. Þegar tveir Banda-
ríkjamenn horfast í augu á rann-
sakandi hátt, þá er sem viðmót
þeirra hlýni og viðræðurnar fá
„innilegri" tón.
„Tel Aviv olli óróa innra með
mér,“ sagði Bandaríkjamaður einn,
er hann sneri aftur frá ísrael. „Fólk