Úrval - 01.05.1970, Side 36

34
ÚRVAL
sólarbirta hinna löngu daga örvar
geysilega starfsemi kirtils eins 1
heila hvalsins. Kirtill þessi er ekki
stærri en lítið matarepli. Kirtill-
inn tekur til að gefa frá sér örv-
andi boð til kynfæranna. Eggja-
stokkar hvalkúnna lifna allir við,
og eistu hvaltarfanna taka að
þrútna. Hið fjöruga ástalíf fengi-
tímans er nú að hefjast.
Síðdegis rokdag einn tekur Litli
kálfur eftir því, að tarfur einn eltir
eina kúna burt frá hjörðinni. Tím-
unum saman synda þau hlið við
hlið. Þau snertast með bægslum og
sporði eða nugga saman síðunum.
Svo kemur' að því, að tarfurinn
„tekur sér stöðu“ fyrir ofan kúna
og „strýkur" bakið á henni blíð-
lega með kviðnum. Svo færir hann
sig fjær henni og tekur til að elta
hana að nýju. Svo eykur hann
skyndilega hraðann, syndir fast að
henni og nuggar sér ofsalega utan
í hana. Síðan þýtur hann á undan
henni. Hann klýfur sjóinn með
bægslin útþanin, þannig að þau
standa beint út frá síðunum, og
sveigir skrokkinn á furðulegan hátt
til þess að draga að sér athygli
hennar.
Kýrin gerist nú samvinnuþýð og
slengir sér á hrygginn, og tarfur-
inn syndir yfir úttútnaðan kvið
hennar. Síðan taka þau sér eðlilega
sundstöðu að nýju og bíta blíðlega
saman skoltunum. Þau nugga blíð-
lega saman hausunum eða bara
munnunum. Stundum slengja þau
hausunum saman. Ástaleikur þeirra
heldur áfram í um hálftíma, áður
en þau hefja sig að lokum langt
upp fyrir yfirborðið, beint upp á
endann, kviður við kvið og bægsl-
in fast saman. Og umlukin vindum
og regni eðla þau sig nú á nokkrum
sekúndum og láta sig síðan falla
þyngslalega niður í ókyrrar bylgj-
urnar að nýju.
Búrhvalirnir í Kyrrahafinu, eða
„brundhvalirnir“ eins og þeir eru
kallaðir („sperm whales“), verða
kynþroska, þegar þeir eru orðnir 9
ára. Þeir hafa náð fullum líkams-
vexti 30—45 ára að aldri, en geta
orðið allt að 75 ára gamlir. Hvert
tímgunartímabil virðist standa í um
4 ár. Kýrnar verða þungaðar í maí-
mánuði fyrsta ár tímabils þessa.
Þær fæða kálfa í septembermánuði
annars ársins eftir 16 mánaða með-
göngutíma. Svo næra þær kálfana
á móðurmjólk í tvö ár eða þangað
til í septembermánuði fjórða ár
tímabilsins. Síðan hvíla þær sig í
átta mánuði og verða aftur þung-
aðar í maímánuði fimmta ár tíma-
bilsins.
EITT ÁR í LÍFI BÚRHVALSINS
ER NÚ Á ENDA RUNNIÐ
Hópurinn tekur að leysast upp
síðari hluta maímánaðar. í stað
eins stórs hóps myndast nú margir
smáhópar hvala, sem eru á svipuð-
um aldri, af sama kyni og eiga af
einhverjum ástæðum bezt saman.
Og svo halda hóparnir hver í sína
* „Brundhvalur“ (Sæðishvalur) virðist
vera algert rangefni á búrhvölum. Haus
þeirra er gríðarlega stór og tekur yfir
þriðja hluta skrokksins. Öll „höfuðkúp-
an“ er sneisafull af einkennilegu, olíu-
kenndu efni, sem kallast „spermaceti",
en hvalveiðimenn fyrri tíma álitu þetta
vera sæði hvalsins, þ. e. brund (,,sperm“).