Goðasteinn - 01.03.1969, Síða 29

Sigurður Björnsson frá Kvískerjum:
Litið inn í liðna tíð
Hundrað ár eru ekki langur tími sögulega séð, ekki lengri en
svo, að sumir einstaklingar ná þeim aldri. Þó hafa orðið slíkar
breytingar síðustu hundrað árin, að við, sem lifað höfum helming
þess tímabils, hvað þá þeir, sem yngri eru, skiijum ekki lífsbaráttu
manna fyrir einni öld.
Okkur finnst sjálfsagt, að til þess að tendra ljós þurfi ekki ann-
að en þrýsta á hnapp, og engum dettur í hug, að ástæða sé til að
fara sparlega með þessi ljós.
Þetta er mikil breyting frá því að foreldrar okkar, sem nú erum
á miðjum aldri, voru að alast upp - og raunar langt fram eftir
þeirra ævi, því að lengi þótti víða sjálfsagt að láta 30-40 1 af
steinolíu duga til ársins. Þó hafði þá mikið breytzt frá því að ömm-
ur okkar og afar voru að slíta barnsskónum, því þá var stein-
olían óþekkt hér um slóðir, og aðeins lýsi var til Ijósmetis, þó
tólgarkerti væru að vísu stundum notuð til hátíðabrigða. Tólgin
var einmitt, ásamt ullinni, bezti gjaldmiðillinn, sem menn höfðu
til að kaupa fyrir þær vörur, sem þeir urðu að fá úr kaupstað, og
hana urðu menn einnig, ásamt lýsinu, að nota til viðbits, en það
var oft af skornum skammti.
Til þess að skilja, hvernig þetta var fyrir einni öld, ætla ég að
reyna að bregða upp smámynd af atburði, sem móðir mín sagði
mér frá, en henni sagði Jórunn Magnúsdóttir, sem hér verður nokk-
uð greint frá:
Árið 1862, hinn 14. júlí, gengu í hjónaband Jón Þorláksson, þá
23 ára, og húsmóðir hans, Jórunn Magnúsdóttir ekkja eftir Jón
Þorvarðarson á Hofi, þá 38 ára. Jörðin, sem þau höfðu til ábúðar,
var lítil og efnin smá.
Goðasteinn
27