Læknaneminn - 01.04.2016, Side 79

Fr
óð
le
ik
ur
79
undir sáraumbúðir. Fjarlægðu föt eins og þarf
en gættu þess þó að virða reisn sjúklingsins
og að hann kólni ekki. Ekki gleyma að skoða
bakhlið sjúklingsins. Lærðu svokallað „log
roll“ til að velta áverkasjúklingum á hliðina.
Er sjúklingurinn í hættu á ofkælingu?
Meginreglan er sú að allir sjúklingar
utandyra á Íslandi eru í mikilli hættu á
ofkælingu en ofkæling getur einnig átt sér
stað innandyra. Þekktu aðferðir til að koma
í veg fyrir ofkælingu. Fjarlægja skal blaut föt,
einangra sjúklinginn frá jörðinni og dúða
sjúklinginn (til dæmis með teppum, úlpum
eða svefnpokum). Best er að hafa vatns- og
vindhelt lag yst (til dæmis tjald, útivistarjakka
eða svartan ruslapoka). Ofkæling hefur
verulega neikvæð áhrif á storkukerfið og er
því sérstaklega hættuleg fyrir áverkasjúklinga.
Ef tími gefst til skal taka hnitmiðaða
sjúkrasögu (hvað gerðist, einkenni, ofnæmi,
lyf, síðasta máltíð) og framkvæma ítarlega
líkamsskoðun. Slíkt má þó ekki tefja fyrir
tafarlausum flutningi á sjúkrahús.
Hvaða búnað gæti verið
gott að hafa við höndina í
bráðatilvikum?
Svokallað „CPR face shield“ er plastfilma
með grisju sem hægt er að leggja yfir andlit
sjúk lings þegar beita á blástursaðferðinni
og þarf þá ekki að leggja varir beint að
vitum sjúklingsins. Þessi filma er á stærð
við smokkabréf og kemst auðveldlega fyrir í
kortaveski.
Gott er að hafa eitt par af einnota hönskum
tiltækt, til dæmis í peningaveskinu eða
símahulstrinu til að auka hreinlæti og minnka
smithættu.
Í bílnum gæti verið gott að hafa vasamaska (e.
pocket mask), þrýstiböggul, skæri, einangrunar-
dýnu, teppi og svartan ruslapoka.
Fyrir þá sem vilja vera enn betur búnir
mætti bæta við snarvöndli til dæmis „SWAT­
torniquet“ sem nýtist einnig til að útbúa
þrýstiumbúðir, fatla eða spelku. Klínískir
læknanemar sem hafa hlotið til þess þjálfun
gætu viljað hafa hlustunarpípu og nál til að
geta létt á þrýstiloftbrjósti, til dæmis „ARS­
decompression kit“. Almennt er óhentugt
og óþarft að hafa lyf í sjúkrabúnaðinum en
það getur þó verið gagnlegt að geta gefið
asetýlsalicýlsýru (Aspirin, Magnýl) 300 mg
um munn fljótt við bráðu kransæðaheilkenni.
Þá kæmi til greina að hafa adrenalínpenna
(0,3 mg í vöðva) til að bregðast við ofnæmis-
losti og mögulega einnig við alvarlegu
astmakasti ef önnur lyf eru ekki tiltæk eða
áhrifarík. Penninn gagnast líklega ekki
í endur lífgun þar sem þar er notaður þrisvar
sinnum stærri skammtur (1 mg) og lyfið gefið
í æð en ekki vöðva.
Varast skal af hafa of mikið af ónauðsynlegum
sjúkrabúnaði þannig að til dæmis þrýsti-
böggullinn týnist ekki undir hrúgu af
flísatöngum og Hello­Kitty plástrum.
Lyklakippa þar sem hægt er að geyma hanska og CPR face shield.Vasamaski.
SWAT tourniquet (snarvöndull).  ARS decompression kit. Notað til að létta á þrýstiloftbrjósti.