Goðasteinn - 01.09.2013, Page 96

94
Goðasteinn 2013
og markað þeim skil. Hin öra uppbygging og eyðing bæjarstæða ásamt góðri
varðveislu gjóskulaga gerir það að verkum að óvenju auðvelt ætti að vera að
aldursgreina uppgrafnar minjar mjög nákvæmlega og þ.a.l. auðveldara að segja
til um tímabundnar sveiflur í byggð og búskaparháttum.
Áframhaldandi rannsóknir munu veita vísindalega studd svör við ýmsum
af þeim spurningum sem forkönnunin megnaði ekki að svara með nákvæmum
hætti. Þetta eru spurningar líkt og: Er víst að öll þau meintu bæjarstæði sem
þekkt eru á svæðinu hafi verið í byggð allt árið, um lengri tímabil eða voru
sum kannski fyrst og fremst útstöðvar eða sel? Hníga vísindaleg rök að því
að ákveðin býli hafi beinlínis fallið í eyði sökum Heklugosa eða kunna aðrar
ástæður að hafa vegið þyngra? Er líklegt að mörg af þeim býlum sem lítið sem
ekkert er vitað um hafi verið í byggð í margar aldir? Er hægt að tengja eyðingu
býla við stofnun annarra? Enn mikilvægara er þó að umfangsmiklar rannsóknir
á byggðinni við Heklurætur gætu á næstu árum gefið okkur innsýn inn í daglegt
líf á þessum slóðum, mataræði, húsdýrahald og efnismenningu að því ógleymdu
hvernig það var að búa í nágrenni eldfjallsins á ýmsum tímabilum.
Saga byggðarinnar við Heklurætur felur í sér vitnisburð um samspil manns
og náttúru sem virðist hafa verið síbreytilegt og í mótun á öllum tímaskeið-
um. Íbúar við Heklurætur þurftu á öllum skeiðum að vera undir það búnir að
nágranni þeirra í norðri léti á sér kræla og margoft þurftu þeir að aðlaga búskap
sinn að breyttum aðstæðum vegna eldgosa og uppblásturs. ljóst er að áfram-
haldandi rannsóknir við Heklurætur ættu á næstu árum að geta veitt ómetanleg-
ar upplýsingar um samfélagið við rætur eldfjallsins og mikilvægt er að hefja
þær sem allra fyrst.
Greinarhöfundar vilja þakka þeim sjóðum sem hafa styrkt verkefnið, Guð-
rúnu Öldu Gísladóttur, Orra Vésteinssyni, Oscar Aldred og síðast en ekki síst
Skógasafni fyrir veitta aðstoð.