Skógræktarritið - 15.12.1998, Síða 146

Þetta er lundurinn við skrifstofu-
bygginguna. í ágúst 1996var
hæsta tréð 13,00 m. Þegar þetta
er ritað, eru trén yfirleitt
13,5-14,0 m há.
Tumastaðir. „ÁTumastöðum
voru sett um 800 sitkagreni í
brekkuna fyrir norðan og austan
bæinn. Fór þeim vel fram um
sumarið",. skrifar Hákon Bjarna-
son í starfsskýrslu Skógræktar
ríkisins fyrirárið 1944. Þetta er
Lýðveldislundurinn svonefndi. í
aprílhretinu mikla 1963 dóu 12%
trjánna, 78% skemmdust, en að-
eins 10%sluppu ómeidd. Þetta
ber að hafa í huga, þegar vöxtur
lundarins er metinn.
Lundurinn hefir tvisvar verið
grisjaður og rúmtak bolviðar
mælt: 1990og 1998. ítöflu 3 eru
niðurstöður mælingarinnar 1998,
ásamt tölum frá 1993 úr þremur
reitum af sama kvæmi og aldri í
Norður-Noregi.
Hæsta tré f lundinum er nú
14,70 m og þvermál 22,5 cm.
Margar sjálfsáðar plöntur eru
við jaðar lundarins.
Sunnan við skógarvarðarbú-
staðinn á Tumastöðum í jaðri
trjágarðsins fagra standa 4 Port-
lock-tré. Hið hæsta þeirra var í
ágúst 1998 16,00 m hátt og 44,2
cm í þvermál.
Sigtún 9, Selfossi. Hér eru 4 Port-
lock-tré, sem Helgi Ágústsson
gróðursetti ígarðinn 1944. Þau
eru úr sama hópnum og fór í Lýð-
veldislundinn. Þegar þetta er
skrifað, er hið stærsta þeirra
16,75 m hátt og 42,5 cm í þver-
mál. Þannig er það næsthæst
allra Portlock-trjánna á íslandi og
nálgast hæð trjánna í 0ksnes-
reitnum fVesterálen. Það hefirað
sjálfsögðu verið vel fóðrað. Þótt
hin 3 trén séu nokkru minni, eru
þau líka mjög glæsileg.
Ártúnsbrekka í Reykjavík. Það er
nú komið upp úr dúrnum, að f
Sveinbjarnarlundi íÁrtúns-
brekku eru nokkur sitkagrenitré
frá Portlock. Þetta vissi ég ekki,
er ég skrifaði grein um sitka-
grenið í þessum lundi í „Skóg-
ræktarritið 1995" (bls. 57-63).
Ég hafði þá allan hugann við
Fiskiflóa-trén frá 1937 og önnur,
sem voru gróðursett 1947 og
síðar, og hafði aldrei heyrt
minnst á önnur, sem væru gróð-
ursett milli 1937 og 1947. Þórar-
inn Benedikz lýkur svo bréfi sínu
18.09.98:
„Rétt áður talaði ég við ]ón
Sveinbjörnsson (prófessorog
eiganda Sveinbjarnarlundar
ásamt Helgu systur sinnij. Hann
fullyrti, að Portlock-greni væri
fengið úr Fossvogi 1942, 1943 og
1944. Eftir minni taldi hann, að
plönturnar hefðu verið af venju-
legri stærð, 30 cm eða þar um bil.
1942-1943-trén voru gróðursett
neðan við húsið hjá 1937-trján-
um [Fiskiflóa), en 1944-trén fyrir
ofan. Hæsta tréð í Ártúnsbrekku,
sem var 18,42 m haustið 1997, er
rétt vestan við 1937-trén, en hæst
þeirra var 18,15 m þá."
Ekki er þess getið, hve mörg
Portlock-sitkagrenitré eru f Ár-
túnsbrekku, en hæsta sitkagreni-
tré landsins er meðal þeirra. Það
eru nýtíðindi. Hingaðtil höfum
við talið, að það væri eitt af
Fiskiflóatrjánum frá 1937. Nú
höfum við það, sem sannara
reynist.
Samandregið yfirlit. Ég hóf leit
að Portlock-sitkagrenitrjánum,
sem komu frá Bergen 1938, í
framhaldi af frásögn af lundin-
um á Læk í Dýrafirði. Hún reynd-
ist umfangsmeiri en mig hafði
órað fyrir og um leið ákaflega
spennandi. Nokkurn tíma tók að
láta mæla trén á svo mörgum
stöðum, sem um var að ræða.
Þótt ég hafi nefnt hæð og þver-
mál trjánna hér á undan í köfl-
unum um einstaka fundarstaði,
tel ég gleggra fyrir lesendur að
stilla þessum staðreyndum upp
á einum stað. Ennfremur upp-
lýsingum um, hvort borið hafi
verið á trén eða ekki. Það er gert
í töflu 2.
Noregur. Vestlandets forstlige
forsokstasjon (= Skógrannsókna-
stöð fyrir Vestur-Noreg; nú deild
í Norsku skógrannsóknastofnun-
inni, NISK) lagði út urmul til-
raunaflata með sitkagreni íVest-
ur- og Norður-Noregi á tímabil-
inu 1917-1956, langflesta á 3ja
og 4ða áratugnum. Þrír fletir eru
með kvæminu Portlock: Einn í
Lofoten og tveir í Vesterálen.
Fræinu var sáð 1934 og 1935,
svo að hér eru bersýnilega
plöntur af sama hópnum og kom
til íslands 1938. Líklegast er, að
þær hafi verið 4ra ára, er þær
voru sendar hingað, og fræinu
því sáð 1934. Norðmenn reikna
ætfð aldur gróðursettra trjáa frá
sáningarári.
Ég fékk frá rannsóknastöðinni
í Vestur-Noregi tölur yfir mæl-
ingar á hinum þremur tilrauna-
flötum með Portlock-sitkagren-
inu. Þeirvoru mældir 1972,
1979, 1986 og 1993. í töflu 3 set
ég niðurstöður mælinganna
1993. Tekið er fram, að allir
norsku teigarnir séu á vindasöm-
um stöðum. Til samanburðar set
ég niðurstöður mælinga Þórar-
ins Benedikz á Lýðveldislundin-
um á Tumastöðum í ágúst 1998.
Nú taldi ég rétt til samræmis að
reikna aldur hans frá sáningarári
plantnanna 1934,
En ég minni á, að Tumastaða-
plönturnar máttu þola verulegt
mótlæti a.m.k. tvisvar sinnum:
Sjóferðina frá Noregi til íslands
1938 og áfallið í apríl 1963. Þess
er því varla að vænta, að þær
jafnist á við systurnar í Norður-
Noregi. Þó er ekki meginmunur á
Lýðveldislundinum og teignum á
Andoya.
Ég vek reyndar athygli á þvf, að
í Norður-Noregi er gífurlegur
144
SKÓGRÆKTARRITIÐ 1998