Skógræktarritið - 15.05.2012, Qupperneq 31

29SKÓGRÆKTARRITIÐ 2012
Vindmælingar í Reykjavík
Breska setuliðið setti upp vindmæli á Reykjavíkurflugvelli síðla árs 1940. Þaðan
eru elstu samfelldu vindmælingar hérlendis. Íslendingar tóku við rekstri mæli-
tækja á Reykjavíkurflugvelli um vorið 1946i. Árið 1973 flutti Veðurstofa Íslands
starfsemi sína á Bústaðaveginn þar sem hún er enn. Áfram var þó vindur mældur
í tengslum við flug á Reykjavíkurflugvelli. Á árunum 1946-1973 eru gildi vinds
fyrir Reykjavík frá flugvellinum, en frá því snemma árs 1974 frá Bústaðaveg in-
umii. Fyrstu árin eftir flutninginn urðu menn varir við breytingar, hægari vind og
sérstaklega dró úr tíðni hvassviðra. Á Veðurstofunni höfðu menn samanburð þar
sem lesið var til skiptis af vindmælinum á Reykjavíkurflugvelli við gerð flugvalla-
skeytis og síðan mælinum á túninu við Bústaðaveginn þegar útbúið var hefð-
bundið veðurskeyti sem fært var í bók. Tóku athugunarmenn fljótt eftir því að
vindur var heldur hægari við Veðurstofuna, en á flugvellinum. Einkum kom það
fram í tíðni hvassviðraiii. Vindmælar á þessum tíma voru tengdir við penna og
10 mínútna meðalvindhraði skrifaðist út á pappírsörk sem endurnýjuð var einu
sinni á sólarhring. Nokkuð tímafrekt er að vinna úr þessum mælingum og innri
samanburður á milli Reykjavíkurflugvallar og Veðurstofunnar í vindhraða er ekki
fyrirliggjandi. En aldamótaárið 2000 urðu enn breytingar á mælingum. Þær voru tvíþættar. Annars vegar var skipt um gerð mælis við Veð-
urstofuna í maí 2000. Gamli skálamælirinn af Lambert gerð var tekin niður og í hans stað settur upp svokallaður Young skrúfumælir. Við
þessi skipti hægði greinilega á mældum vindi og sýna meðaltölur fyrir og eftir það mjög glöggt. Hin nýja gerð mælitækja er fullkomnari
og þykir gefa mun réttari mynd af vindhraðanum. Þannig má ætla að ofmat eldra mælitækis hafi numið 5-10% og við samanburð þarf
að leiðrétta fyrir þeirri skekkju. Á undan Lambert vindmælunum var notast við norska mæla sem einnig eru álitnir hafa ofmetið vindinn af
svipaðri stærðargráðu. Um svipað leyti og skipt var um mæli við Veðurstofuna var sett upp sjálfvirk mælistöð á Reykjavíkurflugvelli með
samskonar vindmæli og við Bústaðaveginn.
Í gagnasafni Veðurstofunnar er að finna meðalgildi vindhraða frá árinu 1949. Fyrir þann tíma var vindur skráður í vindstigum í bækur
og veðurskeyti og því ekki gerð tilraun hér til að taka með allar vindmælingarnar frá því snemma á stríðsárunum.
1949 – 1973 Reykjavíkurflugvöllur. Skálamælir lengst af, af norskri gerð í 17 metra hæð.
1974 – 2000 Veðurstofan við Bústaðaveg. Svokallaður Lambert skálamælir í 10 metra hæð.
2000- Veðurstofan við Bústaðaveg. Young skrúfumælir í 10 metra hæð.
hverfi Laugardalsins. Árið 1957 einkenndist um-
hverfi Laugardals af ræktuðum túnum og engjum.
Knattspyrnuvöllurinn var risinn með lítilli áhorf-
endastúku, byggðin var um þetta leyti að rísa í Álf-
heimum og þar í grennd, en síðar komu húsin við
Suðurlandsbraut. Byggðin í Túnunum var hins vegar
komin til sögunnar og orðin nokkuð gróin á þessum
tíma. Ótrúlegar breytingar hafa átt sér stað í Laug-
ardalnum á þeim rúmlega 50 árum sem liðin eru.
Mikill trjágróður er nú einkennandi fyrir svæðið
ásamt íþróttamannvirkjum og í austri brýtur byggð-
in á Laugarnesi og í Heimahverfinu upp vindinn enn
frekar.
Vindafar á höfuðborgarsvæðinu
Reykjavík telst ekki vera vindasamur staður. Meðal-
vindhraði síðustu árin (2001-2010) mælist um 4,2
m/s og þykir lágt í íslensku samhengi. Til saman-
burðar er meðalvindur á ársgrundvelli um 7,0 m/s á
Keflavíkurflugvelli og þarna á milli er í raun himinn
og haf. Reykjavík nýtur skjóls af Esjunni í NA-átt og
greinilega einnig í N-átt þegar komið er austur fyrir
Skólavörðuholt. Telja má A- og SA-áttir til ríkjandi
vindátta og byggðin ásamt trjárækt í nýlegu hverf-
unum í austurhluta Reykjavíkur og nágrannabyggð-
arlögum hefur dregið úr vindstyrk úr þeim áttum
þar sem mælt er við Veðurstofuna og áður á Reykja-
víkurflugvelli. Vindur á milli suðurs og vesturs kem-
ur hins vegar af opnu hafi og minnst skjól að hafa á
Veðurstofunni frá nánasta umhverfi í slíkum vindi.
Óveðursáttirnar eru SA og SV-átt, en vindur með
A-átt nær sér sjaldnast á strik í Reykjavík. Sunn-
an Straums, í Kollafirði og á Kjalarnesi hvessir hins
vegar oft þegar þannig háttar til. Að sumarlagi er
hafgola af NV ríkjandi á góðviðrisdögum, en hægur
A-andvari að næturlagi. Þétt byggð ásamt trjágróðri
er líkleg til að ná að dempa slíkan vind að sumarlagi,
samanborði við opin eða mjög gisin svæði.
Niðurstöður vindmælinga
Um vindmælingar í Reykjavík er fjallað í ramma-
grein, en nokkuð örðugt er um raunhæfan sam-
Vindmælar í mælareit við Veðurstofu Íslands.
Staðalhæð vindmælinga er 10 metrar yfir
jörðu, en mælir í toppi mastursins til hægri
er í 30 metra hæð. Mynd: Sigvaldi Árnason.